Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
I.Kręteścieżkistudiówhistorycznoleksykalnych
1.Głównycelpracy
Monografiamacharakterhistoryczny,mimoiżwtytulebrakprzymiotnika
historycznyczyrzeczownikahistoria.Głównympowodem,dlaktóregonie
umieściłamwnimtychwyrazów,jestszczególnysposóbtraktowaniamateriału
językowego,cooczywiściejestkonsekwencjązałożonychzadań.Moimzada-
niemjestwniknięciewistotęfaktujęzykowegobezwzględunaczas,wjakim
tozjawiskozaszło.Takiepostrzeganiezadańlingwistykiniejestnowe.Zafascy-
nowany„logikąnieświadomychprocesów”,MikołajKruszewskipisałdoJana
NiecisławaBaudouinadeCourtenay’a:„Otóżniewiem,czycomożemnietak
magnetycznieprzyciągaćdojęzykoznawstwa,jakównieświadomycharaktersił
języka;aterazdopierodostrzegłem,żewyliczająctesiły,Panwszędziedodaje
terminbessoznatel’nyj”(KRuSZEWSKI,1967:XI).
Piszącofakciehistorycznym,mamnauwadzeproces,bowzgodzieze
współczesnąhistoriografiąostrooddzielamźródłahistoryczneodfaktuhi-
storycznego.Moimzadaniemjestzrozumienieiopiszjawiskajęzykowegona
podstawiezachowanychźródeł(tychszukamprzedewszystkimwsłownikach,
czasamitylkoweryfikujęcytatwtekstach2).Przytakimpostawieniusprawy
kwestiaczasu,wjakimzaszłozjawiskojęzykowe,niejestistotna.Zakładambo-
wiem,żeobserwowaneprawidłowościwpowstawaniupartykułmającharakter
ponadczasowy,ichsytuowanienaliniiczasujesttrudne,czasamiwręcznie-
możliwe,niedążęzresztądotego.Niestawiamprzedsobątakichzadań,mam
bowiemświadomośćwysokiegostopniakomplikacji,takdużej,żenatemat
niemalkażdejpartykułymożnabynapisaćmonografię.Tuprzykłademmoże
byćksiążkaObrębskiejz1934rokupt.Studjanadsłowiańskiemiprzysłówkami.
1.Polskie„dopiero”iformacjepokrewne1wartozwrócićuwagęnafakt,że
wtytulemowaoprzysłówku,anieopartykule(!).
Mojespojrzenienamateriałhistorycznymawalorprzedewszystkimwyjaś-
niający,anieopisowy.Opisowośćsprowadzanajestdogromadzeniamateriału
niezbędnegodokonstruowaniaprocesu(faktu)językowego.Takwięcrozważa-
niamającharakterdowodzeniawyjaśniającego(nieidiograficznego!)3.Oczywi-
ście,nachylenienomotetycznerozważańograniczonejestdomożliwości,anie
konieczności.Bojeślinawetpojawiąsięwarunkisprzyjająceprocesowi,tennie
2Doargumentówdającychwyższośćsłownikównadtekstamiwrócęwdalszymciągumo-
nografii.
3Niejestemodosobnionawtakimrozumieniuzadaństojącychprzedlingwistyką.Pisze
AleksanderKiklewicz:„[ł]niemożnawszystkichkategorii,któredasięwyeksponowaćna
podstawiejęzykowejformykomunikatów(tzn.kategoriiznakowych,subznakowychorazsu-
perznakowych),potraktowaćjakorealneelementymechanizmówzachodzącychwpsychicepod-
miotówjęzykowych.Innymisłowyistniejąnietylkoidiograficzne,lecztakżenomotetyczne
faktysystemujęzyka,tzn.abstrakcyjneprawajęzykajakookreślonego,specyficznegosyste-
muznaków”(kiklewicz,2007:71).
