Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
1.IRLANDIAPółNOCNA–PROWINCJAzPRzeSzłOśCIĄ
Tenszerszykontekstpokazuje,jaktrudnooddzielićwIrlandiikwestie
wyznanioweodpolitycznych,społecznychiekonomicznych.IRAplądrowała
ipodpalałaBigHousesnietylewramachkrucjatyreligijnej,ilezchęciodwetu
zalataupokorzeńidominacji,atakżewwymiarzebardziejbezpośrednim–za
kolaboracjęzżołnierzamibrytyjskimilubsiłamiprorządowymi32.Przemoc
ipodpaleniamieniawlatachtużpopierwszejwojnieświatowejbyływIrlan-
diizjawiskiempowszechnym,szczególniewczasiewojnydomowej.Dotykało
onozarównoprotestantów,jakikatolików–IRAnieszczędziłairlandzkich
nacjonalistów,którzyopowiedzielisięzatraktatemzWielkąBrytanią,uzna-
jącichpostawęzazdradęideałówrepublikańskich.Rachunekstratizniszczeń
wskazywałwięcwyraźnienamotywacjępolityczną,aniereligijną:„[…]nawet
biorącpoduwagęsamepodpaleniadomówjakoosobnąkategorięataków
siłantytraktatowychpodczaswojnydomowej,znaczącawiększośćznisz-
czonychbudynkówtoniebyłyrezydencje,tylkomniejszebudynki–domy
katolików,zwyklenarodowonastawionychzwolennikówWolnegoPaństwa
Irlandzkiego”33.Mimozakończeniawojnydomowejw1923rokuIrlandzka
ArmiaRepublikańska(awłaściwieto,cozniejzostałopopodzialew1922roku
ibratobójczychwalkachwkolejnychlatach)nieuznałarozbioruIrlandiiinie
podporządkowałasięformalniewładzywDublinie.PrzezniemalcałyXXwiek
toczyławalkę–przedewszystkimzwłasnymnarodem–oformułępaństwo-
wościiodrzucenieuznaniagranicyzIrlandiąPółnocną.
OilenacjonalistówirlandzkichwUlsterzełatwozrozumieć,mającświa-
domość,żezostaliodcięciodpowołanegonapołudniupaństwa,któremiało
utożsamiaćnajważniejszewartościbliskieichsercu,otyletrzebawięcej
uwagipoświęcićmotywacjomiracjomunionistów.Czemutakjednoznacznie
ciążyli(inadalwdużymstopniuciążą)kukoroniebrytyjskiej?Skądichlojal-
nośćwobeczamorskiegosąsiada?Dlaczegoniebyliskłonnipójśćnakom-
promiszwładzamiwDubliniepozakończeniuwojnyangielsko-irlandzkiej?
KluczowąrolęodegrałtutajkurspolitycznyobranyprzezWolnePaństwo
Irlandzkie,askładałsięnaniegoprzedewszystkimdocelowymodelpań-
stwawyznaniowegoopartegonareligiikatolickiejipowszechnieobowią-
zującejtożsamościkulturowejsięgającejkorzeniamidotradycjiceltyckiej
(aprecyzyjniejrzeczujmując:gaelickiej).Kurstakiutrzymywałykolejnerządy
irlandzkieniemalbezzmianażdolatsiedemdziesiątychXXwieku.
32Zob.ibidem,s.145.
33J.DORNeY:TheBurningoftheBigHousesRevisited1920-23.htp://www.theirish
story.com/2015/11/06/the-burning-of-the-big-houses-revisited-1920-23/#.WGoP5Gf4tko
(dostęp:2.01.2017).„[…]eventakinghouseburningaloneasacategoryofanti-Treaty
atacksintheCivilWar,theconsiderablemajorityofhousesdestroyedwerenot»Big«but
smallhouses–thehomesofCatholic,usuallynationalistFreeStatesupporters”.Zob.także
M.HOPKINSON:CivilWarandAfermath1922–4.In:ANewHistoryofIreland,VII:Ireland
1921-1984.Ed.J.R.HILL.Oxford,OxfordUniversityPress,2003,s.49–50.
