Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zmu.Zracjinaukowychaspiracjimetodyrealizmusocjalistycznegowartobyło,jaksądzę,
przymierzyćdoniejkryteriaifunkcjekrytykinaukowej,analizowanewzbiorowymopra-
cowaniuploniezorganizowanejw1997rokukonferencji,takżezważnymudziałem
J.Sławińskiego.
Dlabadaniakrytykistricteartystycznejcennezwłaszczamateriaływarszawskiejsesji
z1972roku,ztekstamiJanuszaSławińskiego,WiesławaJuszczakaijegotypologiąrefleksji
krytycznejikomentującej,AleksandraWojciechowskiegorozpatrującegogenezęwspółczesnej
refleksjinadsztukąiproblemnaukowościkrytyki,czyJuliuszaStarzyńskiegom.in.orelacji
międzyhistorią,teoriąikrytykąsztuki
11
.Wtejdziedziniejednakrolęanalogicznądoroli
J.SławińskiegowbadaniachkrytykiliterackiejmożnaprzypisaćMieczysławowiPoręb-
skiemu,któregowkładuwhistorięsztukinowoczesnejirefleksjikrytycznejczyogólnie
kulturęniesposóbtuscharakteryzować;udziałtenbyłzresztąprzedmiotemróżnych
opracowań,m.in.wewspomnianejksiążceA.MarkowskiejorozumieniusztukiwPRL-u.
ZnaczeniePorębskiegomożnatochybapowiedziećjednejznajwiększychpostacipol-
skiejhistoriisztukiikrytykinależytakżewidziećwperspektywieczynnegouczestnictwa
wrealizacjisocrealizmu.TezaJ.Sławińskiegoorelatywizacjiprzeszłościiprzyszłościprzez
czasowokrótkiepizodlat1949/50-1954/55znowuznajdujezastosowaniepodwójne:
wmikroskaliświatajednegouczestnikaorazwznaczeniuogólnymjakodeterminacja
przezkolejnedokonaniacałejante-ipostkrytykiihistoriisztuki.Naturalnietrzebaby
mówićbyćmożejesttotematnaosobnąrozprawęoróżnychformachowejrelatywi-
zacji,zpewnościąinnejuBoguckiego,Witza,Teisseyre’a,Krajewskichiinnychautorów
.
Niemiejscetujednaknategotypurozważania;kilkakrotniezresztąwpracyczynięnie-
zbędneodwołaniadoaktówauto-iallokrytycznych.WprzypadkuM.Porębskiegojego
rozważania,udzielonewywiady,powstałeonimopracowaniadostarczająsporomateriału
downiosków;tuzaznaczmytylko,żeinnemusząbyćocenycałegodorobkunaukowego
iartystycznegozwiedząoudzialewsocrealizmie,ainneocenyowegoudziałuzwiedzą
owcześniejszymipóźniejszymdepozyciewkulturowymdorobku.
ZprojektówmetakrytycznychPorębskiegofundamentalnyjestprzedstawianyjużwre-
feracienakongresieAICAwPradzew1966rokusampostulattegotypurefleksji,badania
języka,pytaniaoracjebytukrytykiwsystemiemasowejkomunikacji,pozmierzchukrytyki
poetów
12
.ZasygnalizujmyjeszczerozważaniaStefanaMorawskiego,np.metakrytyczneimplicite,
namarginesierecenzji
13
,orazpropozycjęklasyfikacjikrytykidlaokreśleniajejtożsamości
wobeczagrożeńuproguostatnichdekadXXwieku,tj.kulturymasowejipo-sztuki
14
.
1111111
rynkiemauniwersytetem,red.D.Kozicka,T.Cieślak-Sokołowski.Kraków2007,s.429.
11
Współczesneproblemykrytyki...
12
M.Porębski,Krytykajakogra.WypowiedźnakongresiekrytykówAICAwPradze,1966,[w:]tenże,Po-
śegnaniezkrytyką.Kraków-Wrocław1983,s.136-139oraz[w:]tenże,Krytycyisztuka.Kraków2004,
s.9-14;Rolakrytyki,[w:]tenże,Ikonosfera.Wrocław1972,s.249-270;Jeszczerazokrytyce,[w:]Pośegnanie
zkrytyką...,s.154-160;Krytycyimetoda,ibidem,s.201-206oraz[w:]Badanianadkrytykąliteracką.Seria
druga,red.M.Głowiński,K.Dybciak.Wrocław1984iKrytycy...,s.15-25;por.też:Nieborów1986.Za-
grośonawartość,ibidem,s.26-41orazKraków-Warszawa2001.DrogaAICO!,ibidem,s.42-47.
13
RecenzjaksiążkiKarlaAschenbrennera(TheConceptsofCriticism.Boston1974)jaknazywasłow-
nikaaksjoestetycznego.S.Morawski,Metakrytykazukrytymkluczem.DStudiaEstetyczne”,t.XIV
,1977,
s.382nn.
14
Tenże,Identycznośćzagrośona.Uwagiodzisiejszejkrytyceartystycznej.DMiesięcznikLiteracki”1978,nr10,
s.52(przedruk[w:]tenże,Nazakręcie.Odsztukidopo-sztuki.Kraków1985,s.128-145).Odorobkuteo-
retycznym,wtymmetakrytycznym,badaczapisze:T.Kostyrko,StefanMorawskiwobecnowychideiwsztuce
imyśliosztuce,[w:]Przekraczanieestetyki,red.Z.Rosińska,A.Łabuńska.Warszawa2003,s.37-44.
7