Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
tykiulegnieprzeobrażeniom,kwestionujetymsamymkoniecznośćstymulowaniatych
procesów
,tymbardziejżespołecznejawangardzieodpowiadaćmawtwórczościprzed-
stawieniowytradycjonalizm.Drugirzekomydementowanydogmattotwierdzenie(Prona-
szki)oabstrakcyjnymcharakterzekażdejwielkiejsztuki;przeciwstawiamujakobyoczywi-
stądefinicjęrealizmu,czyliobrazu,wktórymprzedmiotyidentyfikowalne,pozbawione
deformacji,coniewykluczaporządkującegopierwiastkapodmiotowego.Możnawięcpo-
wiedzieć,żeformujesiętukolejnyelementprzyszłejsockrytyki,tj.związanieśrodkówwy-
razuzokreślonąpostawąetycznąwobecrzeczywistości:zakceptacjąiuczestnictwem
realizmu,przeciwstawionegoidealizmowi.Tenostatnirozumianyjestjakoprzewaga
elementupodmiotowego,negacjaświataipasywizm,wyrażonewformachniemających
odpowiednikawrzeczywistości,układachideformacjach,którychprzykładówdostarcza
twórczośćBraque’aiPicassa.Dobrowolskizresztązdajesobiesprawęzuproszczeniaizbyt
szerokiejformułyrealizmu,obejmującejjakokreślawiększośćfenomenówartystycznych,atak-
śewieleobrazówdzisiejszychprofesorówkrakowskiejAkademiiSztukPięknych
58
.Wtakimkontek-
ścienielogicznewydajesiępóźniejszepotępieniepostimpresjonizmu.Priorytetowejwe-
długPronaszkioryginalnościbadaczjestskłonnywprawdzieprzypisaćtakżeistotnyakces
wdziele,alepodkreślajużzgodniezobowiązującąniebawemzasadą,żejegonadmiar
prowadzidopatologiiiznamionujeschyłek.
Udziałkolejnegointerlokutoranasuwapodejrzenie,żespóromalarstwoprzebiegał
wedługzaplanowanegoscenariuszaibyłwistociegrąpozorów
,bovoxpopuliotrzymać
miałnominalniestatusrozstrzygający.Możnachybabowiemuznaćzapersonalizacjęrze-
komegozamówieniaspołecznego,awięcsocjalnejawangardy,głosPawłaKonrada,mie-
niącegosięprzedstawicielemrzeszprzeciętnychodbiorców
,oburzonegonaelitaryzmno-
woczesnejsztukiielitarystycznienastawionąkrytykęuosabianąprzezPrzybosia.Wreszcie,
coistotne,reprezentantmasdomagałsiękontrolispołecznejnadtwórczością,której
hermetyzmzmuszaszerokąpublicznośćdozaspokajaniagłodusztukierzacem,kiczem
itandetą.Zauważmy,żenastąpiłotuznowuodwrócenierelacji,wjakichTeisseyrewyja-
śniałprzyczynyniskiejkonsumpcyjnościsztuki:dyletantprzerzucawycelowaneweńoskarżenie
natwórców
,dodającnieznacznąuwagęorandzepogróżkilubostrzeżenia,żeprawadia-
lektykiwyrównujądystansmiędzyartystąaspołeczeństwem-publicznością.DZamawiający”
nietylkoprotestujeprzeciwkrytycewypowiadającejabstrakcyjnesądy(casusPrzybosia)
wimieniuspołeczeństwaoczekującegoposłużmysięparonomazjązinterpretacjitekstu
Przybosianietylkotematumalarskiego,aletematuwmalarstwiedowyrażeniaepoko-
wychprzemianrzeczywistości.Sugerujetakżetreścinatylespołecznieistotne,żepoprzez
niewjegoprzeświadczeniumożnazyskaćzainteresowanieizrozumieniewidzadlanowo-
czesnejformy.Zezdarzeńwymagającychtakiejwizualizacjiwymieniaprzykładowo:ruiny
Warszawy,Oświęcim,reformęrolną.Zwróćmyjeszczeuwagęnaimperatywnytonwywo-
du,zpiedestałuwładzywydawanewyrazywoli,zaleceniaipozwolenia,wtymzgodęna
abstrakcję,podwarunkiem,żeniebędziewtwórczościdominować,atakżenawyróżniają-
wczesnąfazędyskursuorealizmie,pluralistycznąkoncepcjęstylu,raczejtematyczno-
-przedmiotowąniżrealistyczno-socjalistyczną,wjedyniesłusznymwariancie:Malarstwo
współczesneuchyliłosięiświadomieuchylasięnadalodjakiejkolwiekkontrolizestronydyletanc-
kiegospołeczeństwa[...].Tylkopoprzeznowytemat,poprzeztemat,którywzruszaibudzimyśli,mośe-
cieDsprzedaćwidzowiformę”[...].Nawrótdotematubynajmniejnieobniśapoziomusztuki.Malujcie
ruinyWarszawyjakchcecie:-istycznie,neo-istycznie,-istoidalnie[...].Niesprzeciwiamysiępięknymabs-
1111111
58
Ibidem.
36