Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wanegostanowiska,radziłpozostawieniesprawsztukiosobomkompetentnymizachowa-
niestarożytnejzasadymedycznejetyki
50
.Istotnyzperspektywypóźniejszychzdarzeń,
zwłaszczaprzypisanychkrytycepreferencjiistatusu,wydajesięgłosJackaWoźniakow-
skiego,którypodjąłpróbękompromisuisyntezyopozycyjnychstanowiskwszerszym
kontekścieprzeobrażeńspołecznych.Uznawałzauzasadnionetezęohermetyzmiemalar-
stwairozpatrywaniedziełazperspektywyodbioru,dowodzącponadto,żePrzybosiowa
próbaokajakokryteriumsubiektywneniemożestanowićracjiostatecznej.Wykluczałbo-
wiemprzesłankinaukowetam,gdzieistotnesąwaloryestetyczneitajemnicapiękna,decy-
dującaoponadczasowymbyciedzieła.Myślę,śelepiejnierozciągaćDsprawdzalności”,Dpewności”
itp.atrybutównaukinakrytykęsztuki.Krytyka–tojednaknienauka
51
.Jesttotezaodmiennaod
głoszonejpóźniej(m.in.przezStarzyńskiego)tożsamościkrytykiinaukiosztuce(także
krytykiitwórczości,objętychrygoramiDmetody”).Znienaukowącechąrefleksjiosztuce
Woźniakowskiwiązałteżrelacjemiędzykrytykąadziełemijegostatus,autonomięarty-
stycznychwyborów:Napropozycjechwiliobecnejodpowiedząniewątpliwiesamimalarze.Kryty-
kaDpostulująca”jestniemalfikcją.DNiemal”–booczywiściewskomplikowanym
systemiewzajemnychzaleśnościkulturowychtakakrytykamośeoddziałać,zwłaszczajeślipo-
trafiwywrzećwpływnakształtowaniesięosobowościwybitnegotwórcy[podkr.E.K.]
52
.Miałosię
jednakokazać,żekrytykanietylkomoże,alemusiwpływaćnatwórczośćinietylkoargu-
mentaminaturyartystycznej.Woźniakowskizresztąprzyznawałprawobytukrytyceprzewi-
dującej,czyli–jakmożnasądzić–takiej,któranapostawiezaistniałychfaktówartystycz-
nychpróbujeustalićkierunkirozwoju,snujeprzypuszczeniaidomysły,alenierozkazuje.
PozycjęnegocjatorawsporzeomalarstwomiędzyDobrowolskimiKottemaPrzybo-
siem,Teisseyre’emczyPronaszkąprzyjąłtakżeAdamWażyk.Wjegowystąpieniunała-
machDKuźnicy”pojawiasięjużliteralneodwołaniedoideologii
53
.Poetaprzyznałrację
Dobrowolskiemucodopostulaturealizmuwmalarstwieipróbywyjściapozakrytykęim-
presyjną,alestosowanąprzezbadaczametodęopisuuznałzawłaściwądlarealizmunaiw-
nego;postulowanyzwrotdorzeczywistościiczłowieka–możnatakinterpretowaćtezępoety–
musiuwzględniaćrelacjemiędzyelementamirzeczywistości,atakżespołecznyikulturowy
kontekst,przywrócićjakobyzerwanewięzitwórcówzrealnością:Dopieroprzemianapostawy
ideologicznejstosunkudorzeczywistościikulturypozwolimalarzomodbudowaćwswojejwizjiświatrela-
cjirzeczywistych
54
.WodniesieniudoPrzybosiazastosowałchwytpsychotechniczny,
tj.wyrazprzekonania,żepodopiniąomimowolnymwyrażaniurzeczywistościspołecznej
wsztuceiindyferentnymżądaniemtylkopięknaodartystówkryjesięprogram,alenie-
skonkretyzowanyprzezpoetę,mimojegoumiejętnościprecyzyjnegookreślaniaiwstrętu
dopustosłowia.PojawiłasięoczywiścieiMonaLisajakoprzykład–taktonazwijmy–
uśmiechuepokialbo–słowamiautora–uśmiechludzkościwyzwalającejsięwdobieRenesansu
55
.
OŚniadaniunatrawieWażykwzgodziePrzybosiemtwierdzi,żeniebyłoonodlaManeta
tylkopretekstemdobarwnychrozgrywek,aleprawdąomieszczańskimstylużycia,tema-
1111111
50
Z.Pronaszko,Primumnonnocere.DPA”1946,nr7,s.6.
51
J.Woźniakowski,Sprawamalarstwa.DTP”1946,nr78,s.3.
52
Ibidem.
53
Jaknapisanownocieodredakcyjnej,tekstWoźniakowskiegozostałzłożonywDTygodnikuPowszech-
nym”(15.09.1946)przedukazaniemsięartykułuWażykawDKuźnicy”(z2.09.1946).
54
Idalej:Wtedysięokaśe,czynaichpłótnachpostaćczłowiekamośebyćpodobnadotrójkąta,czyskładaćsięzkro-
pekbarwnych,czyrozpływaćsięwmagmieświetlno-przestrzennej.A.Ważyk,Spóromalarstwo.DKuźnica”1946,
55
Ibidem.
nr34,s.8.
34