Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.8.Racjonalnateoriaintuicji
23
2.Deliberacjalubanaliza(deliberationoranalysis).Wwypadkuekspertówimi-
strzów,jaktosugerująDreyfusowie,wystarczagłębokadeliberacjalubher-
meneutycznewniknięciewistotęproblemu.Wprzeciwnymwypadkumoże
byćpomocnyanalitycznyprocesdecyzyjny–zetapamirozpoznaniaimode-
lowania,alezzawieszeniemostatecznegowyboru.
3.Dojrzewanie(gestation).Toszczególnieważnafaza–musimymiećczas,aby
zapomniećonaszymproblemieipozwolićpracowaćnadnimnaszejnieświa-
domości.
4.Olśnienie(enlightenment).Oczekiwanyefekteurekamożenadejśćnawetnie-
świadomie.Naprzykładpoprzespaniunocypoprostułatwiejjestgenerować
nowepomysły(comożebyćpowodem,żegrupoweprocesydecyzyjneobej-
mująceburzęmózgówsąbardziejskuteczne,jeślitrwająprzynajmniejdwa
dni).
5.Racjonalizacja(rationalisation).Wceluprzedyskutowanianaszegopomysłu
lubprzekazaniadecyzjiinnymmusimysformułowaćsłownie,logicznieira-
cjonalnienaszeargumenty.Fazatamożebyćpominięta,jeśliwdrażamysamo-
dzielnienasządecyzję.Nazwaracjonalizacjajesttuużytawsensieneutral-
nym,bezsugestiiautoreklamyczysamousprawiedliwienia,choćoczywiście
częstołącząsięonezracjonalizacjąnaszychpomysłów(piszącartykułnauko-
wy,nietylkodokonujemyracjonalizacjinaszychintuicyjnychpomysłów,lecz
takżereklamujemyje).Zauważmypodobieństwotejfazydoklasycznejfazy
wyboru.
6.Wdrożenie(implementation).Możebyćświadome,poracjonalizacji,albobez-
pośrednie,wtymnawetnieświadome.
Szczególnieważnesąfazydojrzewaniaiolśnienia.Ichprawdopodobneme-
chanizmypolegająnawykorzystaniuogromnegopotencjałuumysłunapoziomie
przetwarzaniaprzedsłownego:jeśliniejestzajętyświadomąmyślą,umysłmoże
zająćsięzadaniemuznanymprzedtemzanajważniejsze,alezapomnianymprzez
świadomączęśćjaźni.Interesującejest,żeniektórekulturymająwypracowane
instytucjewspomagającedojrzewanieiolśnienie.Zaleceniaopróżnieniaumysłu,
koncentracjinapustce–albonapięknie,zapomnieniaouprzedzeniacheksperta
zzasadjapońskiejmedytacjizenczyzceremoniiherbacianejsąwłaśnieuży-
tecznymsposobemumożliwieniapracynieświadomychczęściumysłu.Japoń-
scyspecjaliściprzywiązujądużąwagędoroliintuicjiwpodejmowaniudecyzji,
jakwtzw.ShinayakanaSystemsApproach(patrznp.[25]).Decyzjetwórczema-
jąprzytymznaczenienietylkowprocesachgospodarczychbądźpolitycznych,
lecztakże(iprzedewszystkim)wprocesachpoznawczych.Oczywiściemożna
dyskutować,czypracanieświadomychczęścimózgupolegagłównienainstynk-
cieczynaintuicji,naaspektachnieświadomościgłębokich,wrodzonych,czyteż
płytszych,wyuczonych.Ichoćwspółczesnapsychoanalizachciałabypodporząd-
kowaćpodmiotpoznającygłębokiminstynktomiemocjom,tojednakwydaje
się,żewyuczonaintuicjaodgrywarówniewielkąlubnawetpoważniejsząrolę
wprocesiepoznania.
Jeślibowiemprzyjmiemy,żeintuicjajestgłówniewynikiemdoświadczenia
całegożyciaimacharakterprzedsłowny,tojestonaniemalrównoważnawiedzy
