Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
1.Modelowaniesystemowejakosposóborganizacjiwiedzy
-instynktownąorazwarstwąintuicyjną;hermeneutykajestwięctreningiemosą-
duintuicyjnego.DosłówHnicniejestbezracji”(patrzHeidegger[16])można
więcdodaćjeszczejednąinterpretację,któraHeideggerowiumknęła,choćwy-
liczyłonpięćdosiedmiuzasadniczoróżnychinterpretacjitychsłów:mogąone
teżoznaczać,żeosądintuicyjny,jakozzasadypozasłowny,przysformułowaniu
wymagaracjonalizacji,awięcpodaniaracji.
Podrugie,zdualnegoeksperymentumyślowegoiracjonalnejteoriiintu-
icjiwynikanowysposóbrozumieniapodmiotupoznania.Jeślisłowasątylko
uproszczonymmodelemświata,służącymkomunikacji,apoznajemytenświat
także(ibyćmożeprzedewszystkim)wprzedsłownej,intuicyjnejwarstwieca-
łościowegoprzetwarzaniadoznańzmysłowych,toniezbędnejestrozróżnienie
dwóchwarstwwiedzy:intuicyjnejwiedzyprzedsłownejorazracjonalnejwie-
dzysłownej.Intuicyjnawiedzaprzedsłownamożebyćprzytymuważanaza
równoważnąwiedzyukrytejPolanyiego(patrznp.[27]),któryzresztąużyłteż
argumentuprzetwarzaniatypuGestalt,czylicałościowego.Oparcieinterpretacji
wiedzyukrytejnaewolucyjnieracjonalnejdefinicjiintuicjiwnosinoweaspekty
dotegopojęcia,niepodaneaniprzezPolanyiego,aninawetprzezNonakęiTa-
keuchiego[26],którzyznacznierozbudowaliiszerokowykorzystalitopojęcie.
Wedługdualnegoeksperymentumyślowegopostrzeganieprzedsłownejestopar-
tenastarszychipotężniejszychcechachumysłu,awięcmożnawnioskować,że
intuicjajestgłównymnarzędziemtworzeniawiedzy,zasadniczącechąpodmiotu
poznania.Zkoleiwyrażeniesłownewiedzyintuicyjnejczyukrytej,jejracjonali-
zacja,przekształceniewwiedzędostępną,niezbędnejestwcelujejprzekazania
innymorazjejweryfikacjibądźfalsyfikacjiinterpersonalnej(czytonadrodzedys-
kusji,czydoświadczenia).Możnazatemwnioskować,żewymiargrupowypod-
miotówpoznaniajestzasadniczymelementemewolucjicywilizacjiludzkiejoraz
tworzeniawiedzy–atakże,izwłaszcza,ocenyjejprawomocności.Choćwniosek
takiniecałkiemjestzgodnyztradycjąepistemologiiZachodu25,któraprzycałej
różnorodnościzałożeńcodopodmiotupoznania(patrznp.[6])przyjmujeniemal
bezdyskusjijednostkowycharaktertegopodmiotu,jednakjesttowniosekwy-
nikającyzdualnegoeksperymentumyślowegowsposóblogiczniekategoryczny
(przynajmniejwlogicedwuwartościowej!).Wynikastąddalej,żezałożenieoczy-
stobiologicznymewolucyjnymcharakterzepodmiotupoznania,postulowanena
przykładprzezVollmera[36],jestnietrafne;znaczniebardziejtrafnebyłyzałoże-
niaintuicyjnieprzyjęteprzezPoppera,którypostulowałewolucjępodmiotupo-
znaniawuogólnionymsensie,obejmującymteżewolucjęcywilizacyjną.Jednak
dualnyeksperymentmyślowypozwalanadalszeuzupełnieniatakżewstosunku
doPoppera:niechodzituoprostymodelewolucji,aleoewolucjęcywilizacyjną
przebiegającąrównoleglewdwóchwarstwach,indywidualnejigrupowej,przy
25EpistemologiaWschoduzawszekładłasilnynacisknawymiargrupowy,aNonakaiTakeuchi[26]
nadajątemuwymiarowicharakterpodstawowy,opisującgojednakjakospecyficznącechęjapoń-
skiejtradycjigrupowegotworzeniawiedzy.Tymczasemdualnyeksperymentmyślowydowodzi,że
wymiargrupowytworzeniawiedzy,zwłaszczaracjonalnejisłownej,czylidostępnej,jestuniwer-
salnyitakstaryjakpoczątkiludzkiejcywilizacji.Oczywiściemechanizmygrupowegotworzenia
wiedzymogłybyćprzytymzupełnieodmienneodopartychnatradycjijapońskiejmechanizmów
opisanychw[26].
