Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
PawełSkowroński
bezrozgłosunakrańcachdwunastuokręgów,wokolicachpustychimało
znanych,abyuleglizapomnieniu.Dopuszczonesąjednakwyjątki,gdyktoś
albodokonasamobójstwanażądaniepaństwa,albopopadniewwielkienie-
szczęście,któregoniedasięodwrócić,albozostałzhańbiony12.
WEtycenikomachejskiejArystotelesrozważakwestięsamobójstwawkil-
kumiejscach,dokonujetegoprzezodniesieniedoswojejteoriicnót,wniej
wyłożonej.Najpierwwtrzeciejksiędzerozpatrujeproblemwodniesieniu
docnotymęstwaiwysuwawniosek,żejeżelisamobójstwojestmotywowa-
neucieczkąprzedubóstwem,miłościąlubjakimśzmartwieniem,stanowi
oznakętchórzostwa,jestbowiempróbąucieczkiprzedtrudnościamiżycia13.
NastępniewostatnimrozdzialeksięgipiątejStagirytazastanawiasięnad
możliwościąpopełnieniasamobójstwazewzględunacnotęsprawiedliwości
iwefekciekonstatuje,żetakiezachowaniejestniesprawiedliwe,bonarusza
prawapaństwadoosobyobywatela14.Wkońcurozpatrujeproblemwaspek-
ciecnotyprzyjaźni.Samobójstworozpatrywanewtymkontekściestanowi
następstwoniegodziwościpopełnionychwobecinnych.Niegodziwiecnie
możeznieśćtego,żejestznienawidzony,więcpostanawiauciecodżycia15.
Ztychrozważańwynika,żestanowiskoArystotelesanietylkoodnosisiędo
społecznegopunktuwidzenia,alerównieżuwzględniaperspektywęosoby
działającejijejwewnętrzneprzeżycia.PoglądStagirytyjestspójnyidobrze
uargumentowany,boobieteperspektywyuzupełniająsię,atakżesąuniwer-
salnepodtymwzględem,żenieodnosząsiędoprzesłanekteologicznych.
Wartozaznaczyć,żeuczeńPlatonajestostatnimpogańskimfilozofem,który
stanowczoodrzucałjakąkolwiekformęsamobójstwa.
MyślstarożytnapoArystotelesiezaczynaskłaniaćsiębardziejdoapro-
batysamobójstwalubniejestwobecniegoażtakbezwzględna.Cyrenaizm,
będącykontynuacjąetykisokratejskiej,ulegaprzekształceniupodwpływem
myśliHegezjasza.Filozoftengłosi,żeniemożliwejestosiągnięcieszczęścia,
natomiastwszystkiedoznawaneprzyjemnościniesąobiektywnymiwartoś-
ciami,leczsubiektywnymi,iobojętnepozostajeto,czyzanimipodążamy.
Wskazujerównież,żejedynysposóbnapoprawędoliczłowiekajestwrze-
czywistościkrótkotrwałyibardzochwiejny.Wkonsekwencjijesteśmyska-
zaninaprzeżywanielicznychrozterekinieszczęść16.Wswoichwykładach
Hegezjaszmiałradzić,żelepiejzakończyćswojeżycie,gdyżczłowiekto
istotawiecznienieszczęśliwainiezaspokojona.Wykładytemiałybyćdo
tegostopniaprzekonujące,żePtolemeuszI,wreakcjinalicznesamobój-
12Cf.Platon:PrawaIX,873c–873d.
13Cf.Arystoteles:Etykanikomachejska1115b–1116a.
14Cf.ibidem1138a–1138b.
15Cf.ibidem1166b.
16G.Reale:Historiaflozofistarożytnej.[T.]3:Systemyepokihellenistycznej.Tłum.E.I.Zie-
liński.Lublin2004,s.74–77.
