Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Samobójstwojakoproblemetycznywfilozofiistarożytnej
13
Wdużejmierzewiążesiętozorfizmempitagorejczyków.Jednakświadec-
twaAristoksenosaiPlatonawskazywałybynato,żeprzywiązywaniesię
dożycianiejestzalecaneidopuszczonejestzakończenieżywota,gdyciało
iumysłulegnązepsuciunaskutekpostępującegowiekulubgdybydalsze
życiewynikałobyzbrakuodwagi10.
Samobójstwoagreckafilozofiamoralności
WrozważaniachSokratesaetykazostajeoddzielonaodprzesłanekteolo-
gicznych.Celemżyciajesteudajmonia,którąmożnaosiągnąćnadrodzesa-
moopanowaniaimądrości.Zanegowanieżyciaprowadziłobydoodrzucenia
życiacnotliwego(aktsamobójstwajestrównoznacznyzwyrzeczeniemsię
dalszegorozwojuintelektualnego,którybyłpodstawąsokratejskiegoeudaj-
monizmu)orazwiązałobysięzirracjonalnymiemocjami.Ateńczykjednakdo-
puszczaconajmniejdwawyjątki,gdysamobójstwojestdozwolone.Pierwszy
znichdotyczysytuacji,wktórejczłowiekjestjużwpodeszłymwiekuitraci
zdolnośćpanowanianadswoimizmysłami,ajegosprawnośćintelektualna
równieżulegapogorszeniu.Kolejnywyjątekstanowiprzedłużanieżyciana
siłę,cołączyłobysięzodrzuceniempostawymędrcalubzezniesławieniem11.
PrzypadekśmierciSokratesabyłwłaśniezwiązanyztymidwomaczynnika-
mi,asamfilozofsądził,żetoAtenywybrałydlaniegotenlos.Sokratejskie
stanowiskojestproblematyczneprzezto,żemyślicielniepozostawiłposo-
bieżadnychpism,ajegopoglądysąznanezapośrednictwemjegouczniów,
główniePlatona,coutrudniaodróżnienieprawdziwejpostawyfilozofaod
tejwyidealizowanej,takaznajomośćzarysusokratejskiejetykipozwalatyl-
konauchwycenieintuicjijegopoglądównatematsamobójstwa.Podsumo-
wującjegorefleksje,możnastwierdzić,żeSokratesdopuszczapopełnienie
samobójstwaracjonalnego,świadomegoiwolnegoodemocji.Wydajesię,że
maonouAteńczykacharakterbilansowo-ucieczkowy.
Platonwswoichrozważaniachwychodziodnaukswojegomistrza.We
wcześniejomawianymFedoniepotępiasamobójstwojakogrzechprzeciwko
bogom.Wiążesiętozdużymwpływemteologiiorficko-pitagorejskiejnapla-
tońskąetykę.Wdzielefilozofaprzytoczonesąrównieżargumentywcześniej
wymienionewpismachSokratesa.DopierojednakwPrawachPlatonprzed-
stawiaswójosobistypogląd.Zwracauwagęnato,żesamobójcypopełniają
strasznąniesprawiedliwość,odbierającsobieżycie.Zaleca,bychowaćich
10Ibidem,s.69.
11Platon:Fedon61–62B.
