Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
PawełSkowroński
żytnych3.Dlategoteżwprowadzamrozróżnienienareeksjęmoralnąifilo-
zofięmoralności.
Samobójstwowstarożytnejreeksjimoralnej
WXXIVksiędzeIliadypojawiasięhistoriaoDzeusie,któryzurnprzy-
dzielaludziomlosy,wktórychprzeważająniedolaicierpienie4.Fragmentten
dobrzeprzedstawiahelleńskiobrazżyciajakopasmanieszczęść.Mimner-
moszKolofonu5orazTeogniszMegary6jeszczebardziejwskazująnaniedo-
godnośćnarodzinibłogosławieństwośmierci.Herodotnatomiastwspomina
Traków,wyliczającychwszystkieludzkiecierpienia,któremogąspotkaćno-
wonarodzonego,zaśzmarłegoradośniegrzebią,gdyżnieboszczykwyzbył
sięwszelakichcierpień7.Całytenpesymizmegzystencjalnynajlepiejoddaje
starożytnepowiedzenie,żeulubieńcybogówumierająmłodo.Ulotnośćży-
ciaorazzwiązaneznimnieszczęściapowodują,żewykształcasiępostawa
nacechowanapogardąwobecśmierci.Konsekwencjątakiegoświatopoglądu
jestto,żeżycieludzkieniestanowiwartościbezwzględnej,abyzmienićten
stan,człowiekjestzmuszonydążyćdonadaniawartościżyciuprzezdos-
konaleniesięwcnocie.Dlategozniesławienieiostracyzmbyłynajgorszym
losem,którymógłspotkaćmieszkańcaświatastarożytnego.Dobryprzykład
stanowihistoriaLukrecji,która,będączniesławionąprzezswojegopasierba,
zdecydowałasięnaodebraniesobieżycia8.Takibilanscierpieńiszczęścia
orazmożliwośćucieczkibędązazwyczajwystępowaływstarożytnychroz-
ważaniachnadsamobójstwem.
Pesymizmegzystencjalnywystępujerównieżwpoglądachpitagorejczy-
ków.Wychodząonizteologicznychprzesłanek,zgodniezktóryminaro-
dzinykarązagrzechprzeciwbogom.Nieśmiertelnadusza,abyuzyskać
wyzwolenie,musiodbyćcnotliwąwędrówkęprzezkolejnewcielenia.We-
długświadectwaFilolaosa,samobójstwozostajesprowadzonedogrzechu,
boniedopuszczalnejest,abyduszapróbowałaucieczeswojegowięzienia9.
3G.Reale:Historiaflozofistarożytnej.[T.]1:OdpoczątkówdoSokratesa.Tłum.E.I.Zieliński.
Lublin2005,s.224–230.
4Homer:IliadaXXIV,521–529.
5J.Gajda-Krynicka:Pitagorejczycy.Warszawa1996,s.74.
6R.Flacelière:ŻyciecodziennewGrecjizaczasówPeryklesa.Tłum.Z.Bobowiczetal.War-
szawa1985,s.241–242.
7Herodot:DziejeV,4.
8M.Jaczynowska:HistoriastarożytnegoRzymu.Warszawa1974,s.28.
9J.Gajda-Krynicka:Pitagorejczycył,s.25.