Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁ2.PRZEDMIOTPRAWAPRACY
Zgodniezaśzdrugąteoriąstosunkiempracyjestjedyniestosunekpraw-
ny,którywynikazart.22§1k.p.,przyczymjesttotylkojedenzesto-
sunkówprawnychłączącychpracownikazpracodawcą.Takrozumiany
stosunekpracymacharakterzobowiązaniowy,innezaśstosunkiprawne
łączącepracownikaipracodawcęczęstomająinnyniżzobowiązaniowy
charakterprawny.Wdoktryniewiększeuznaniezdobyłateoriamonis-
tyczna78.
Wkwestiicharakteruprawnegostosunkupracypoczątkowokon-
kurowałyzesobątrzyteorieozobowiązaniowa,wspólnotyisłużby79.Naj-
bardziejrozpowszechnionabyłateoriazobowiązaniowa,wmyślktórej
stosunekpracyjestzobowiązaniemdochodzącymdoskutkunamocy
oświadczeńwolidwóchrównorzędnychwzględemsiebiepodmiotów,
wymieniającychsięświadczeniamioekwiwalentnymcharakterze.Ani
bowiemteoriawspólnoty,aniteżteoriasłużbynieoddawaływpełniisto-
tystosunkupracy,jegogenezyorazpodstawowychwartości,któreległy
upodstawprawnejemancypacjitejkonstrukcjiprawnej80.Ponadto
wdawniejszejliteraturzeniemałegronozwolennikówzyskałatzw.kon-
cepcjadualistyczna,wmyślktórejwstrukturzestosunkupracynależy
odróżniaćdwiesferyozobowiązaniowąiwładczą,corzutujenadualny
charaktercałegostosunkupracy(wczęścizobowiązaniowy,wczęści
78Zob.np.M.Święcicki,Prawo...,s.152;W.Szubert,Ocharakterzeprawnymstosunku
pracy,PiP1964,z.7,s.81in.
79WszystkiejeopisujeipoddajeszczegółowejanalizieW.Szubert,Ocharakterze
prawnymstosunku...,s.81in.
80Podstawowąprzesłankąaksjologicznąobronyzobowiązaniowegocharakteru
stosunkupracybyłatroskaozachowaniecywilizacyjnychwartościzwiązanychzpracą
ludzką.BroniącwokresiePRLtradycyjnegoujęciawięziprawnejmiędzypracownikiem
azakładempracy,przedstawicieledoktrynystaralisięzapobiecinstrumentalizacjiświata
pracy,ponieważrewizjazobowiązaniowegocharakterustosunkówpracyotwieraładrogę
kunegacjipierwiastkówindywidualistycznychwprocesiepracyizastępowaniuichele-
mentamikolektywnymiorazprzesunięciuakcentówzosobypracownikaijegointeresów
nainteresygrupowe.Alternatywąbyłybowiemteoriepostrzegającestatuspracownika
właśniewtakiejszerszejperspektywie.Chodziłotuprzedewszystkimotzw.teorięwspól-
noty,wmyślktórejpracownikauważanojużnietylkozakontrahentapracodawcy,lecz
przedewszystkimzaczłonkapewnejzbiorowości(wspólnoty),podporządkowanegogru-
pieijejinteresom(W.Szubert,Ocharakterzeprawnymstosunku...,s.86in.;M.Święcicki(wo)
Z.Salwa,W.Szubert,M.Święcicki,Podstawoweproblemyprawa...,s.57in.).Rzeczązna-
miennąjest,żeteoriawspólnotyiwśladzaniąidącateoriawłączenia(zastąpienieumowy
opracęwłączeniempracownikawskładosobowyzakładupracy)zyskiwałyzwolenników
iwcielanebyływżyciewpaństwachtotalitarnych,takichjakNiemcyhitlerowskieczy
NRD(Cz.Jackowiak,NowekonstrukcjeprawnewprawiepracyNRD,PiZS1960,nr7,s.10in.;
T.Liszcz,Prawopracy,Gdańsk1996,s.143in.).Jeszczedalejszłatzw.teoriasłużby,upa-
trującawstosunkupracyniemalwyłącznieelementyocharakterzeadministracyjnopraw-
nym(W.Szubert,Ocharakterzeprawnymstosunku...,s.89).
129
