Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
JAROSŁAWKILIAS,JACEKRACIBORSKI
socjologii,alechoćbyszerzejpojmowanejmyślispołecznej.Wkażdymraziebrak
tampogłębionejrefleksjinadnaturąinadsposobamiwalkioideałylewicywwa-
runkachponownegozapanowaniakapitalizmu.
NaszczególnąuwagęzasługująwypowiedziJerzegoJ.Wiatradotyczącece-
lówikierunków,realnychipostulowanych,zachodzącychwłaśnieprzemian.Tym,
coczynijeciekawymi,sąnietylejegopropozycjepolityczne,ileraczejwidoczne
pominięciaizaniechaniajegoanaliz.Sąoneważnewdwojakimkontekście,jako
wyrazświadomościpolitycznejintelektualnychelitówczesnejlewicy,możenawet
przesłankarozwojupolitycznegownastępującychdziesięcioleciach,aletakżejako
pierwszajaskółkarodzącejsięDteoriitransformacji”.
WobecznaczeniaprzypisywanegoprzezJerzegoJ.Wiatraanaliziehistorii
Drealnegosocjalizmu”niedziwi,żetakżeceletransformacjiwidziałonprzezjej
pryzmat:jakozwieńczeniedziejówpartyjnychreformatorów,którzymogliwresz-
cieprzywrócićideędemokracji-kluczowądlasocjalizmu.Celemzawartego
w1989rokuporozumieniaOkrągłegoStołuinastępującychponimprzemianbyło
zbudowaniedemokracjiparlamentarnej.Socjologwidziałprowadzącądotego
metodęwdemokracjikontraktualnej,rozumianejjakoporozumienieuzgodnione
iuwzględniająceinteresyzarównoobozuwładzy,jakiopozycji.Wiatrprzywoływał
wtymkontekściejakopozytywnyprzykładHiszpanięitamtejszeprocesyodejścia
oddyktatury.Coważne,kontraktualizmpostrzeganybyłnietylkojakoformawła-
dzypożądananaczastransformacji,aletakżejakomodelrządów,którydobrze
sprawdziłbysięw(polskich)warunkachgłębokiegokonfliktupolitycznego(Wiatr
1989b:8-10,1991:186-192);nieprzypadkiemniecopóźniejzainteresowanieau-
torazacząłbudzićkonsocjonalizmjakoformarządówopartychnauzgodnieniach
międzygłównymisiłamipolitycznymi.Przyjęcieproporcjonalnejordynacjiwy-
borczejmiałosłużyćniewykluczaniużadnychaktorówpolityki.Samfaktdojścia
doporozumieniapostrzegałjakoefektugodyumiarkowanych-reformatorskiego
skrzydłapartiiiumiarkowanegonurtuDSolidarności”(Wiatr1991a:10-12).Co
ciekawe,obecnewydajesięwtymechooficjalnejpropagandypolitycznejlatosiem-
dziesiątychXXwieku,wktórejkryteriumzróżnicowaniaruchuDSolidarności”czy-
nionodomniemanystopieńradykalizmu,względnieumiarkowania.Wiatrnieopie-
rałsięprzytymnażadnejanaliziecharakteru,społecznegozapleczaipoparcia,ani
wiodącychideitegoruchu,pomijająctenrodzajdociekań,ojakimniezapominał
jakoanalitykdziejówsocjalizmuiruchukomunistycznego.Wogóleuderzającyjest
brakwtychjegorozważaniachrealnychspołecznychaktorów,oichzróżnicowa-
nychinteresachekonomicznychniewspominając.
Wartododać,żeswoistyabstrakcjonizmbyłcharakterystycznynietylkodla
Wiatra,adlacałejpóźniejszejDtranzytologii”,przyjmującejzazwyczajformęana-
lizyideologicznejwDurkheimowskimsensie-stanowiącejanalizęwyobrażeń,
wtymwłasnychwyobrażeńuczonych,natematpożądanychcelówzmianyraczej
niżbadanierealnychcelówirzeczywistychdziałańaktorówpolitycznych.Obok
STUDIASOCJOLOGICZNO-POLITYCZNE.SERIANOWA■NR1(14)/2021■ISSN0585-556X
