Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WPROWADZENIE
postawyzmierzającejdoprzekształceniaprzyszłości,orazpostawienie
sobiezacelprzezwyciężenianieuprawnionejdominacjijednychjedno-
stekigrupnadinnymi”7.
Postulatwyzwalaniasięzograniczeństatusquoorazbarierstruktu-
ralnychstworzonychwprzeszłościzbieżnyjestzklasycznymujmowa-
niemprzezMannheimamyśleniautopijnego.Nazywaonutopijnątaką
świadomość,któranietylkoniepokrywasięzotaczającąrzeczywi-
stością,alektóra„przechodzącdodziałania,jednocześnie,częściowo
lubcałkowicierozsadzaćbędzieistniejącywdanymczasieporządek
bytu”8.Zastrzeżenietopozwalaodróżnićorientacjęideologicznąod
utopijnej.Tapierwszabowiemrównieżniepokrywasięzistnieją-
cązaoknemrzeczywistością,alewcalejejnieosłabia.Jakzauważył
Mannheim:„Możnabowiemorientowaćsięnaczynnikiobcerzeczy-
wistości,transcendentnewobecniej,ajednakdziałaćnarzeczurzeczy-
wistnieniaczyteżciągłejreprodukcjiistniejącegoporządkużycia.(…)
Utopijnąstawałasiętakaniekongruentnaorientacjatylkowtedy,gdy
działaławkierunkuzburzeniaistniejącej«budowlibytu»”9.
ErnestoLaclau,opisująccechy„logikiemancypacji”,jakiemożemy
odnaleźćwklasycznychteoriachspołecznych–począwszyodstarożyt-
ności,poprzezeuropejskieoświecenie,naMarksiekończąc–wymienia
kilkastałychelementów.Wjegoopisieprocesemancypacjiobejmuje
sześćwymiarów.Zaliczadonichm.in.wymiardychotomiczny(„między
momentememancypacyjnymaporządkiemspołecznym,którygopoprze-
dzał,istniejeabsolutnaprzepaść”);wymiarholistyczny(„emancypacja
oddziałujenawszystkiewymiaryżyciaspołecznego”);wymiarprzejrzy-
stości(„jeślialienacjazostałacałkowiciezniesionawjejróżnychaspek-
tach,toniemamiejscaaninarelacjęwładzy,anireprezentacji”)iwkoń-
cuwymiarpodstawy–„jeśliaktemancypacjijestnaprawdęradykalny,
jeślifaktyczniejegocelemjestwyjściepozawszystko,cogopoprzedza,
musizachodzićnapoziomie«podstawy»tego,cospołeczne”10.Zdaniem
7A.Giddens,Nowoczesnośćitożsamość.„Ja”ispołeczeństwowepocepóźnejnowo-
czesności,przeł.A.Szulżycka,WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa2001,s.287.
8K.Mannheim,Ideologiaiutopia,przeł.J.Miziński,Wydawnictwo„Test”,Lublin
1992,s.159.
9Ibidem.
10E.Laclau,Emancypacje,przekł.zbiorowy,WydawnictwoNaukoweDolnośląskiej
SzkołyWyższejEdukacji,Wrocław2004,s.29–30.
15
