Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Międzymodernizacjąaimitacją,czylioroliprawahandlowegowprocesieunowocześnianiaPolski
pańszczyźniano-folwarcznejwPolscewXVIIIw.9NapoczątkuXVIIIw.istniejący
przemysłpodlegadezurbanizacjiirozwijasiętylkowramachwielkiejwłasnościziem-
skiej,jakoprzemysłwiejski,azwłaszczadworski10.Bardzojużjaknaówczesneczasy
anarchicznaorganizacjaprzemysłu,polegającanaeksploatacjiludnościpoddańczej
iprowadzącadozwiększeniasamowystarczalności,awrezultaciedoizolacjigospodar-
czejdóbrmagnackich,nietylkoosłabiałasiłęrynkuwewnętrznego,alenadtoopóź-
niałaprzechodzenienaprodukcjęmasowąiwstrzymywałaprocespodziałupracy.
KonsekwencjątegostanurzeczywedługW
.Kulibyłoznacząceopóźnieniepowsta-
waniaukładukapitalistycznegowPolsce11,czylitego,któryzpowodzeniemrozwi-
jałsięnaterenachpaństweuropejskichnazachódodŁaby,którewłaśniestałyna
proguznacznegoprzyspieszeniategorozwojuizwiązanejztymrewolucjiprzemysło-
wej.JakustaliłW
.Kula,olbrzymiąwiększośćówczesnychmanufaktur,jakiedziałały
naziemiachRzeczypospolitej,stanowiłymanufakturymagnackie,chociażzdarzały
sięrównieżimanufakturymieszczańskie12,przyczymichzdecydowanawiększość
opartabyłanazapleczuekonomicznymwielkichmajątkówmagnackich,cozakładało
nakładybezgotówkowe,wpisanewekstensywnycharaktergospodarkifolwarczno-
-pańszczyźnianejibędącenaturalnąkonsekwencjązarównoniedoboruśrodków
pieniężnych,jakisamowystarczalnościągospodarstwfeudalnych13,wobecczego
głównymrysemcharakteryzującymowepierwszemanufakturybyłoosadzenieichna
chałupnictwie,bazującymnaswobodziedysponowaniarobociznąorazsurowcami.
WedługobliczeńL.KubalibilanshandlowyRzeczypospolitejnarok1772wynosił
6mlnpolskich14.ÓwczesnaRzeczpospolitasprowadzałanwszystkietowarysłużące
dowygodyiprzepychuzzagranicy,aleliczbaosób,któraichpotrzebowała,niebyła
wielką.Wywózpokrywałprzywózijeszczecośbrzęczącejmonetywkrajupozostało.
Liczonopomiędzyszlachtą20do40rodzinksiążęcejfortuny,200bogatycha400
takich,którewygodnydomprowadzićmogę.Doliczywszydonichkilkadziesiątdwo-
rówbiskupich,wielkichopactwiprebend,będziemymieliokrągłącyfrę700domów
którychzbytekrównoważyłexportcałegopaństwa.Głównymartykułemwywozu
ijedynemźródłembogactwakrajowegobyłozboże”15.
OdrodzenieprzemysłuihandluprzyniósłdopierookresrządówStanisława
Augustaod1764r.,czyliczaszwanyokresemstanisławowskim16.Wspomniane
9TakW
.Kula,PoczątkiukładukapitalistycznegowPolscewXVIIIw.,PrzeglądHistoryczny
1951/42,s.47in.
10W
.Kula,Początkiukładu...,s.47in.
11W
.Kula,Początkiukładu...,s.48.
12Por.W
.Kula,Początkiukładu...,s.56,orazA.Jezierski,C.Leszczyńska,Historiagospodarcza...,
s.81.
13Por.takżeW
.Kula,Początkiukładu...,s.57,orazP
.Suski,Akcjepolskichspółekakcyjnych
wXVIIIwiekuanalizahistorycznoprawna,cz.1,KrakowskieStudiazHistoriiPaństwaiPrawa2012/5,
s.153.
14Por.L.Kubala,HandeliprzemysłzaczasówStanisławaAugusta,Kraków1872,s.7.
15L.Kubala,Handel...,s.8in.
16TakJ.Rutkowski,Historia...,s.321in.,orazW
.Kula,Początkiukładu...,s.55in.
99