Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Międzymodernizacjąaimitacją,czylioroliprawahandlowegowprocesieunowocześnianiaPolski
Przykłademtegomożebyćponaddwustuletniproceswspieraniarodzimejprodukcji
tekstylnej,jakizapoczątkowanyzostałprzezpierwszychTudorówwAngliiikontynu-
owanyprzezcałyXVIiXVIIw.,rezultatemczegobyłostworzeniewAngliisilnego
ośrodkaprzemysłowego,kosztemNiderlandów,któreniebyływstaniesprostaćtej
konsekwentnierealizowanejpolitycegospodarczej,gdziejednymzgłównychnarzędzi
stymulacjirozwojubyłoprawostanowione.ŚwiadomapolitykawładcówAnglii
rozłożonazresztąnadziesiątkilatpozwoliłanaprzeniesieniecentrumświatowego
przemysłuwłókienniczegozpółnocnejEuropydoAnglii,tworzącpodstawyrozwoju
przemysłowegotegokrajuwXVIIIiXIXw.,zwłaszczagdywramachprodukcji
zaczętowykorzystywaćmaszynyparowe.Mamytutajzatemdoczynieniazesplotem
różnychczynników,pośródktórychjednymznajważniejszychbyłaadekwatnado
poziomurozwojuregulacjaprawna2.Tooczywiścieznamionowałodynamikęroz-
wojuiunowocześnianiasamegoprawa.Niejakopoprzeciwnejstronieznajdowałasię
RzeczpospolitaPolskaObojgaNarodów,ponieważjejczynnikidecyzyjno-polityczne
niewykazywałyprzezdługiczastj.odXVIdokońcaXVIIIw.zainteresowa-
niaprawemhandlowymjakoinstrumentemstymulacjisytuacjigospodarczejkraju
iwspieraniarodzimegohandluiwytwórczości.Sytuacjapowyższazmieniaćsięzaczęła
dopierowostatnichdekadachXVIIIw.inapoczątkuXIXw.,chociażzmianytenie
zawszebyłyinspirowaneprzezsiływewnętrzne.
Początkówpolskiegoprawahandlowegownowoczesnymujęciumożna
doszukiwaćsiędopierowszczątkowychregulacjachprawnychzlat70.XVIIIw.
idopieropoczątekXIXw.przyniesiewtymwzględziezasadniczeidalekoidące
zmiany.
II.KRÓTKACHARAKTERYSTYKASTANUGOSPODARKI
ORAZPRAWANAZIEMIACHRZECZYPOSPOLITEJ
POLSKIEJNAPRZEŁOMIEXVIIIIXIXW
.
UschyłkuswojejniepodległościibytupaństwowegoRzeczpospolitaObojgaNaro-
dówpowstaławnastępstwieuniilubelskiejw1569r.byłajużnawskrośpaństwem
archaicznym,wkażdymniemalżewymiarze:gospodarczym,społecznym,politycz-
nym,administracyjnymczymilitarnym.Procesupadkurozpocząłsięznaczniewcześ-
niej,gdywEuropieZachodniej,główniewItaliipółnocnej,wNiderlandach,aletakże
iwAnglii,pojawiłysięoznakikształtowaniasięstosunkówprotokapitalistycznych,
którezczasemdoprowadządowykształceniasięsytuacjispołeczno-gospodarczej,którą
F
.Braudelnazywakontestującmarksistowskąortodoksjędawnymkapitalizmem3.
2Por.takżeJ.L.Halperin,FiveLegalRevolutionsSincethe17thCentury.AnAnalysisoftheGlobal
LegalHistory,SpringerInternational2014,s.35in.
3Por.F
.Braudel,Grywymiany.Kulturamaterialna,gospodarkaikapitalizmwXV–XVIIIwieku,
Warszawa2019,s.210.
97