Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Genezareferendarzasądowego
podstawiePrawaomiastachz18kwietnia1791r.zakazaresztowaniabez
wyrokusądowegorozciągniętotakżenamieszczaństwo59.Byłotorezultatem
odejściatwórcówKonstytucji3majaodrozumieniapojęcianarodujako
stanuszlachecko-magnackiegoizwróceniasięwstronęnaroduzłożonego
zestanówwłaścicieliziemskichimiejskich60.Wzakresieprawadosądu
znaczeniemaprzyjętywKonstytucji3majamonteskiuszowskimodelwładzy,
podzielonejnaustawodawczą,wykonawcząisądowniczą,gdyżporaz
pierwszywPolscesprawowaniewładzysądowniczejpowierzonotrybunałom
niezależnymodwładzywykonawczej61.
WywołanykonfederacjątargowickąupadekdziełaSejmuCzteroletniego,
przyniósłzastąpienieKonstytucji3majaprzezkonstytucjegrodzieńskie,
uchwaloneprzezsejmobradującywGrodnieod17czerwcado23listopada
1793r.AktytebyływstecznewodniesieniudoKonstytucji3maja,ustana-
wiającnoweprawakardynalneiutrzymującpełnąwładzędominalną
szlachtynadchłopami62.Mocąkonstytucjigrodzieńskichprawemkardynal-
nymneminemcaptivabimusobjętojednak-obokszlachty,posesjonatów
imieszczan-równieżcudzoziemcówmającychwPolscemajątekziemski63.
Zmianywregulacjachprawadosąduzawierająkonstytucjepowstające
wokresiezaborów.Wśródzasadwymiarusprawiedliwościzamieszczonych
wnadanejprzezNapoleonawDreźnie22lipca1807r.KonstytucjiKsięstwa
Warszawskiegoznalazłasięgwarancjaprawadosądudlajednostki,wyrażona
treściąart.4stanowiącego,żenstanosóbpozostajepodopiekątrybunałów”.
ObywatelKsięstwaznajdowałzmocytegoprzepisusądowąochronęswojego
statusu64.Ztąregulacjązwiązanebyłozrównaniewzakresiestosunków
prawnychisądowychmieszczanzeszlachtą.Chłopomzapewnionorówność
wobecprawaosobnymdekretemz1807r.KonstytucjaKsięstwaWarszaw-
skiegownowoczesnysposóbnormowałazasadydziałaniasądownictwa,
59Por.Konstytucja3Maja1791.StatutZgromadzeniaPrzyjaciółKonstytucji,oprac.J.Kowecki
zprzedmowąB.Leśnodorskiego,Warszawa1981,s.114.
60B.Leśnodorski,Początkimonarchiikonstytucyjnej(w:)A.Ajnenkiel,B.Leśnodorski,W.Rostocki,
HistoriaustrojuPolski(1764-1939),Warszawa1984,s.8-9.
61M.Adamczyk,S.Pastuszka,Konstytucjepolskiewrozwojudziejowym,Warszawa1985,s.17.
62Ibidem,s.43-44.
63Z.Szcząska,Pierwszaustawa...,s.91.
64TakM.Grzybowski,Zakresprzedmiotowy...,s.55.
32
