Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.4.Genezairozwójspołecznejodpowiedzialnościprzedsiębiorstwa
43
Perspektywahistorycznaifilozoficzna.Współczesnewytycznedotyczące
etycznegozachowaniaczłowiekagospodarującegoukształtowanezostałyprzezwie-
lezdarzeńzapisanychwhistoriiludzkości,związanychgłówniezpojawieniemsię
przełomowychopracowań,nurtów,kierunków,szkółfilozoficznych,proponujących
specyficznezasady,normyizałożenia.Tabela3przedstawiaopiswybranychwyda-
rzeńidominującychnurtówfilozoficznychmającychwpływnawspółczesneujęcie
społecznejodpowiedzialności.Podejmującsięsyntezyzamieszczonychwtabelipo-
glądów,należystwierdzić,żepoczątkiświadomościetycznej38wdziałalnościeko-
nomicznejczłowiekaprzypadająjużnastarożytność.Wstarożytnychpismachmoż-
naprzeczytaćodziałalnościspołeczno-ekonomicznejczłowieka,nierozerwalnie
związanejzkulturąireligią,anajstarszemityobrazowoisymbolicznieprzedstawia-
jąkoniecznośćpodjęciaprzezniegodziałalnościgospodarczej.Matozwiązek
ztradycją,wedługktórejczłowiekzostałstworzonypoto,bysłużyćbogompoprzez
wykonywanieswojejpracy.Ztegookresupozostaływyrytenakamiennychtablicz-
kachprzezSumerów,Asyryjczyków,BabilończykówiEgipcjankodeksyprawne
idokumentyhandlowe,porządkująceichaktywnośćwobszarzespołecznymigo-
spodarczym(np.kodeksHammurabiego).Powstaływówczastakżefilozoficzne
opracowania(którychtreściąstałysięrefleksjeekonomiczne)starożytnychGreków
(m.in.Protagorasa,Ksenofonta,Platona,Arystotelesa,Hezjoda,Sokratesa)iRzy-
mian(m.in.Katona,Cycerona),którzymająswójolbrzymiwkładwrozwójmyśli
ekonomicznejietykidziałalnościgospodarczej,dodziśkorzystajacejzzałożeńfilo-
zofiigreckiejirzymskiej.Wokresiewczesnegochrześcijaństwaiśredniowiecza
wobszarzeaktywnościgospodarczejczłowiekaustosunkowywanosięprzede
wszystkimdotakichzagadnień,jak:wymianadóbr,cena,lichwa,własnośćprywat-
na,bogaceniesię.Najbardziejznanitwórcytegookresuto:św.KlemensAleksan-
dryjski,św.Ambroży,św.Augustyniśw.TomaszzAkwinu,którzypróbowaliroz-
strzygaćdylematypierwszychpokoleńchrześcijanzwiązanezestosunkiemdo
wartościmaterialnychiniematerialnychzgodniezduchemEwangelii.Problempo-
legałnadostosowaniuwymogówSłowaBożegozawartegowPiśmieŚwiętymdo
praktykiżyciagospodarczego39.
38Późniejszewyodrębnienieetykijakodyscyplinynaukowejjestwyrazemposzukiwaniaźródeł
moralnościpoprzezbadaniaefektów,jakiewywieranaludzi,orazszukaniepodstawowychprzesłanek
filozoficznych,napodstawiektórychdałobysięwracjonalnysposóbtworzyćzbiorynakazówmoral-
nych.Poglądynatentematprzybierajązwykleformęteorii,naktórąskładasięcałyzespółpojęć
iwynikającychznichtwierdzeń,napodstawiektórychdopieromożnatworzyćzbiorynakazówmoral-
nych.Teorieetycznemogąbyćzarównopróbąudowadnianiasłusznościfunkcjonującychpowszechnie
nakazówmoralnych,jakimogąstaćwopozycjidopowszechnejmoralności,kwestionujączasadność
częścibądźnawetwszystkichaktualnieobowiązującychwdanymspołeczeństwienakazów[Galata
2007,s.23].
39Nowotestamentoweprzypowieściczęstopodejmujątematykęzwiązanązdziałalnościągospo-
darczączłowieka,głównieprzezpryzmatposiadaniadóbrdoczesnychwantynomicznychkategoriach
bogactwaiubóstwa(por.[PismoŚwięteNowegoTestamentu2000]).Ponadtotradycjajudeochrześci-
jańskawywarłaiwdalszymciąguwywieraistotnywpływnakształtowaniesięmoralnościwEuropie
