Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Praworzymskie
dzisiajzapowszechnieobowiązujący-mechanizmzwolnieniadłużników
solidarnychdopierownastępstwiezaspokojeniawierzyciela.Jaksięuważa,
mechanizmtenznajdowałzastosowaniewodniesieniudowspomnianych
jużumówdobrejwiaryorazwniektórychprzypadkachsolidarnejodpowie-
dzialnościdłużnikówzawyrządzonąszkodę17.Nieobowiązywałonwodnie-
sieniudozbieguodpowiedzialnościporęczycielskiejwformiefideiussio.
Winnychsytuacjachprzyjmowanoponadto,żepretormógłuchylićkonsu-
mującyskutekprawnylitiscontestatio,atowraziegdynatleokoliczności
konkretnegoprzypadkuokazywałsięondlawierzycielauciążliwyponad
przeciętnąmiarę18.Pomimoformalnegouchyleniawprawiejustyniańskim
rozwiązanietoodegrałojeszczepóźniejdoniosłąrolęwokresierecepcji
prawarzymskiego,gdystałosięzarzewiemdoktrynalnychsporóworaz
podstawąprzedstawianychprzezposzczególnychautorównaukowych
koncepcjiteoretycznychpoświęconychinstytucjisolidarności.
Spośródinnychznaczącychrozwiązańprawajustyniańskiegopoświęconych
instytucjisolidarnościnależyjeszczewspomniećotakzwanejnoweli99
wydanejw539r.Stanowiłaona,iżwraziegdykilkudłużnikówzaciągnęło
wewspólnejumowiezobowiązanie,wierzycielmógłjedynieżądaćodkaż-
degoznichprzypadającegonaniegoudziałuwświadczeniu.Wyjąteknastę-
powałdopierowrazie,gdystronysamewyraźniepostanowiły,żekażdy
dłużnikodpowiadazacałośćprzyrzeczonegoświadczenia19.Nowela99sta-
nowiłaswoistypierwowzórwieluwspółczesnychregulacjizakładających
systemowepierwszeństwozobowiązańpodzielnychprzedzobowiązaniami
solidarnymi.Cojednakszczególnieinteresujące,akttenprzewidywałdonio-
słerozwiązanieprocesowe,przyznającepozwanemudłużnikowimożliwość
żądaniaodsędziegowezwaniadoudziałuwpartycypacjiwobowiązku
świadczenia(exceptiobeneficiumdivisionis)pozostałychdłużników,którzy
niezostaliprzezwierzycielapozwani.Mimoistniejącychnatymtlewątpli-
17Wtymostatnimprzypadkuzakresjegorzeczywistegozastosowaniastanowiłwpóźniejszejnauce
przedmiotsporu.Mechanizmtendotyczyłzarównoskargocharakterzepenalnym,jakitypowych
skargkompensacyjnych.Por.S.Meier,Gesamtschulden...,s.508-512.
18S.Meier,Gesamtschulden...,s.243-244.
19K.Kolańczyk,Prawo...,s.344;R.Taubenschlag,Rzymskie...,s.162.Autorzyoceniajątorozwią-
zaniejakobardzoniefortunne-zmuszającepraktykęobrotudowywieranianadłużnikówpresji
wkierunkuzrzekaniasięprzyznanegoimdobrodziejstwapodziału.Por.także:S.Meier,Gesamt-
schulden...,s.13.
29
