Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
typowychepizodówinterakcji,zaktywizowaniejejkształtujeoczekiwaniapod-
miotuiwpływanaustaleniesubiektywnegoznaczenianowychinterakcji.Poję-
cietonieodbiegawzasadzieodzdefiniowanejprzezpsychologiępoznawczą
strukturyJa—przedmiotowej,istniejącejobiektywniewsystemiepamięci,choć
pozostającej—podobniejakpamięć—konstruktemteoretycznym(jeślinietrak-
towaćredukcjonistyczniepamięcijakosiecineuronalnej).
ZzaprezentowanegokrótkiegoprzegląduwizjiJawpsychoanaliziewynika,
żepojęcieJapodlegałowtrakciejegorozwojuzarównoobiektywizacji,jakipo-
wtórnejsubiektywizacji,bywałozarównoprzedmiotem,jakipodmiotempozna-
nia,atakżeobydwomaaspektamijednocześnie.„Psychoanalizazawszejednak
zwracałauwagęnaznaczenieprzeszłości—atooznaczaprzekonanie,żeupod-
stawokreślonychzachowańleżypewnaorganizacjaosobowości,jakkolwiek
strukturatamiałabysięnazywać(egoczyself).Organizacjatapozwalazrozu-
miećzachowaniaaktualne,nawetjeślinapierwszyrzutokawydająsięonenie-
zrozumiałe,»dziwne«czysprzeczne”(Drat-Ruszczak,2000,s.638).
SpecyficznierozumiałJaCarlRogers(zaDrat-Ruszczak,2000)—przedstawi-
cielnurtuhumanistycznegowpsychologii.PojęcieJa(self-concept)konstytuuje
sięwedługniegowprocesiedorastaniaipoleganawyodrębnianiuprzezjed-
nostkętychspośróddoświadczeń,którezwiązanesązniąsamą.Wramachpoję-
ciaJareprezentowanesą:spostrzeganecechywłasne,spostrzeganerelacjezin-
nymiosobamiorazwartościprzypisywanedwómpoprzednim.Reprezentacjete
obejmujązarównodoświadczenie,jakiznaczenienadanemunabaziedoświad-
czeńprzeszłychiprzewidywaniadoświadczeńprzyszłych.
PodstawowązasadąfunkcjonowaniapojęciaJajestzasadazgodnościzdo-
świadczeniem.UświadamianesątylkodoświadczeniazgodnezpojęciemJa,to
znaczyzgodnezistniejącymwramachJa„zapisem”,doświadczenianiezgodne
zaśsązniekształcanelubwypierane,przezcowpojęciuJareprezentowanesą
nieadekwatnielubniesąreprezentowanewcale(wtymostatnimprzypadkunie
będziemyichsobieuświadamiać).Głównąprzyczynąrozwojuniezgodnościpoję-
ciaJazdoświadczeniemsątakzwanewarunkiwartości,którychspełnienie
wiązałosięzakceptacjąprzezosobyznaczące(zwyklerodziców).Akceptacjawa-
runkowasprawia,żedzieckouczysięszacowaćswojedoświadczeniajakomniej
lubbardziejwartościowe,zaśuzyskanieakceptacjiotoczeniastajesięwarun-
kiemuznaniawłasnejwartości(czylisamoakceptacji).Wkonsekwencjiczłowiek
poszukujelubunikapewnychdoświadczeńniedlatego,żepolepszatojegofunk-
cjonowanie,aledlatego,żeumożliwiatorealizacjęjegopotrzebysamoakceptacji.
Imliczniejszychibardziejkategorycznychwarunkówwłasnejwartoścido-
świadczyłaosoba,tymczęściejprzeżywalęk,gdyżwiększestajesięprawdopodo-
bieństwodoświadczeńniezgodnychzpojęciemJa,któregrożąutratąsamoakcep-
tacji.Osobazaczynazachowywaćsięobronnie,toznaczyalbozniekształcare-
prezentacjęzdarzeńtak,byzgadzałysięzwarunkamiwłasnejwartości,albo
wypierajezeświadomości.Treściwypartepozostająwtakzwanympolufeno-
menologicznymosobyinadalnaniąoddziałują,wywołującniepokójinapięcie
onierozpoznanymŹródle.„NiezostająonezasymilowaneprzezpojęcieJa(nie
15
