Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
cachpolskichpsychologówjeszczeinnymterminem:„pojęciewłasnegoja”.We-
długReykowskiego(1975,s.791)tworzysięono„jakorezultatuogólnieniain-
formacjidotyczącychwłasnychstanówwewnętrznych,własnegowygląduicech
fizycznych,własnychumiejętnościizdolności,własnychpragnień,potrzeb,po-
stawiinnychwłaściwościpsychicznych,własnejpozycjiwśródinnychludzi,
własnychuprawnieńiprzywilejów”.Autorzaznacza,że„pojęciewłasnegoja”
jeststrukturąpoznawczą,jednakjejwłaściwościregulacyjnezależąwdużej
mierzeoddoświadczeńemocjonalnych,towarzyszącychjejpowstawaniu,awięc
pojęcietojestwrozumieniuautorazwiązanezreprezentacjąafektu(dziśna-
zwalibyśmyjąreprezentacjąpoznawczo-afektywną).ReprezentacjaJacharakte-
ryzujesięszczególnąłatwościąaktywizacji,gdyżsubiektywnawagatejstruktu-
ry,jejwysycenieemocjonalne,złożonośćilicznezwiązkizinnymistrukturami
przyczyniająsiędoczęstegojej„odtwarzania”.ReprezentacjaJaczyteżstruk-
turaJadoczekałasięwpsychologiitakżekilkuinnychetykiet—jaknp.samo-
wiedza,centralnyschematasymilacjiiprzetwarzaniainformacjiczyteżsystem
autoschematów.Wostatnimsformułowaniuzaakcentowano,żeJastanowido-
brzezorganizowanyzespółstrukturwiedzyosobieiniejestmonolitem(Mar-
kus,1977,zaKamińska-Feldman,1994).
NatomiastdopodmiotowegorozumieniaJaodwołujesiękoncepcjaFreuda
ijegonastępców.WklasycznejteoriipsychoanalitycznejJawystępujepodna-
zwąEgoijestinstancjąpsychiczną,którapełnirolępośrednikamiędzydomaga-
jącymisięspełnieniaimpulsami(pochodnymibiologicznegosubstratuosobowo-
ści,czyliId),nakazamiSuperego(identyfikowanegozsumieniemlubidealnym
sobą)awymaganiamirzeczywistościzewnętrznej(Drat-Ruszczak,2000).Dąże-
niedobezpośredniegozaspokojeniaimpulsówprowadzidokonfliktuzotocze-
niem.Wmiaręrozwojuczłowiekazbiórregułspołecznychzostajeprzyswojony,
a„wojna”międzyjednostkąispołeczeństwemprzenosisiędownętrzapsychiki
jednostkiitoczysięmiędzykomponentamiosobowości.Wywołujetolęk.Najczę-
ściejstosowanysposóbrozwiązywaniaomawianegokonfliktuiradzeniasobie
zlękiemnazywanyjeststylemobronyjednostki.Lękfunkcjonujejakosygnałdla
Ego,któreangażujesięwówczaswmniejlubbardziejracjonalnesposobypo-
skramianiaimpulsów,zwanemechanizmamiobronnymi,lubobronamiego,które
wwiększościzniekształcająrzeczywistośćlubjejzaprzeczają.Mechanizmy
obronnesąpróbąwyrzeczeniasięimpulsówpopędowych,niedopuszczeniaich
doświadomości.Jednakpowstrzymywaniepragnieńnadłuższąmetęblokuje
energięorganizmu,wiodącdoobjawówsomatycznych.
Id,EgoiSuperegobyływpierwotnymzamyślekonstruktamiteoretycznymi,
„hipotetycznymiorganizacjamistrukturypsychicznej,jakąjestosobowość”(op.
cit.,s.612).Zczasemjednakuległyreifikacji,tzn.zaczętoprzypisywaćimbyt
realnyjakosamodzielnympodmiotom—jakwzdaniu:„egozeswejstronystaje
siępodejrzliwe,nanapaśćodpowiadanapaściąipróbujewedrzećsięnateryto-
riumid”(Freud,1936/2004,s.26).WizjeEgoewoluowaływteoriachneofreu-
dystów,cozaowocowałopojawieniemsięnowegokonstruktuzwiązanegozJa
—mianowicieSelf.WedługCarlaGustavaJunga(zaDrat-Ruszczak,2000)Ego
13
