Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
II.Podziałyprawa
27
IIlPodziałyprawa
II.Podziałyprawa
§3.Ogólnacharakterystyka
Praworzymskiepodlegałoprzeobrażeniomnaprzestrzenikilkustuleci,przechodząc
§3
różnefazyrozwoju-odokresuarchaicznegopoprzezklasycznyażdoschyłkowegol
Nawetjednaknaposzczególnychetapachrozwojowychniebyłoprawemnjednym”
,
stanowiącymjednolityiuporządkowanysystemlObejmowałoonowieleprzepisów
regulującychróżnedomenyżyciaspołecznego;różnybyłteżzakresichobowiązywa-
nialJuryścirzymscy,mimożenaogółbyliniechętniteoretycznymiabstrakcyjnym
rozważaniom,wprowadziliróżnepodziałyprawa,zktórychpewnezachowałyzna-
czeniedodziślNależądonichrozróżnieniana:
•prawopubliczneiprawoprywatne(iuspublicum-iusprivatum),
•prawoprzysługująceszerokiejgrupieosóbiprawoszczególne(iuscommune-ius
singulare),
•prawościsłe(surowe)iprawosłuszne(iusstrictum-iusaequum)l
Jurysprudencjarzymskarozróżniałatakżeróżnehistorycznewarstwyobowiązują-
cegoprawa:iuscivile-iusgentium-iushonorarium,którepowstawałyirozwijały
sięwskutekprzemianspołeczno-ustrojowychwstarożytnymRzymielWokresiece-
sarstwa,kiedyustałyprzyczynytworzeniasiętychnawarstwień,juryściwprowadzili
inneprzeciwstawienie:prawodawneiprawonowe,obecniewliteraturzenazywane
iusvetusiiusnovuml
Kolejnypodziałwprowadzony-wprawdzietylkozaczątkowo-podwpływemgrec-
kiejmyślifilozoficznejpolegałnaodróżnieniuprawapozytywnegopaństwowegood
prawanaturalnego(iusnaturale)l
§4.Iuspublicum–iusprivatum
Donajbardziejpodstawowychpodziałówprawawprowadzonychprzezjuryspru-
§4
dencjęrzymskąnależyrozróżnienienaprawopubliczne(iuspublicum)iprawo
prywatne(iusprivatum)lPodziałtenbyłznanyCyceronowi(106-43przedChrl)
orazTytusowiLiwiuszowi(59rlprzedChrl-17rlpoChrl),który,piszącoUstawie
XIItablic,stwierdził,żebyłaonanźródłemcałegoprawa-takpublicznego,jakpry-
watnego”-fonsomnispubliciprivatiqueiuris(AbUrbecondita3,34,5)lKryteria
podziałunaprawopubliczneiprywatnepodałUlpianwsłynnejdefinicji:Publicum
iusestquodadstatumreiRomanaespectat,privatumquodadsingulorumutilitatem
(nPrawempublicznymsątenormy,któreodnosząsiędoustrojupaństwarzymskie-
go,prawemprywatnymzaśte,któredotycząinteresuposzczególnychjednostek”),
Ulpian,Dl1,1,1,2l
