Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
Rozdziałpierwszy.Zagadnieniawstępne
(bonafdes)onieformalnymcharakterze,mlinlkontraktykonsensualneiwiększość
realnychorazniektóresposobynabyciawłasności,jaknpltradycja(traditio)czy
zawłaszczenie(occupatio)lPrzepisyiusgentiumzaliczanebyłydoprawasłusznego
-iusaequum(+§11)l
Rozwójiusgentiumstanowiłprzejawtendencjidostopniowegouwalnianiaprawa
rzymskiegoodrygoryzmuisurowościorazbyłodzwierciedleniemprocesustopnio-
wegoprzechodzeniawstarożytnymRzymieodprawanarodowegodoprawauniwer-
salnegol
Stosowanewpraktycepretoraperegrynówiusgentiumkoegzystowałoziuscivile
ioddziaływałonanielZbiegiemlatprzeciwieństwapomiędzytymiwarstwamiprawa
zmalały;przyczynątegoprzeobrażeniabyłyprzedewszystkimcorazczęstszenadania
obywatelstwarzymskiegolZasadniczeznaczeniemiałwtymwzględziesłynnyedykt
cesarzaKarakalliz212rl(ConstitutioAntoniniana),namocyktóregoprawiewszy-
scywolnimieszkańcypaństwarzymskiegootrzymaliobywatelstwolZmianypolityki
państwacodoobywatelstwa(statuscivitatis)spowodowały,żeprzeciwstawienieius
civile-iusgentiumstraciłoswojepodstawy,aczkolwiekśladytegopodziałuspotyka-
myjeszczewzbiorachprawajustyniańskiegol
§7.Iushonorarium
§7
Whistorycznymrozwojuprawarzymskiegojuryściwyróżnialiiushonora-
riumlStanowiłoonowarstwę(część)prawarzymskiegoobejmującąprze-
pisyzawartewedyktachmagistraturjurysdykcyjnych,przedewszystkimpretorów
(orazedylówkurulnychinamiestnikówwprowincjach),stądnazywanebyłotakże
prawempretorskim-iuspraetoriumlJurystaPapinian(II/IIIwl)takokreśliłfunk-
cjetejwarstwyprawa:Iuspraetoriumest,quodpraetoresintroduxeruntadiuvandivel
supplendivelcorrigendiiuriscivilisgratiapropterutilitatempublicam(nPrawopretor-
skiejestprawem,którewprowadzilipretorzycelemwspomagania,uzupełnianialub
poprawianiaprawacywilnegodlapublicznejużyteczności”),Papinian,Dl1,1,7,1l
PretorzyodegraliogromnąrolęwrozwojuprawalIchociażformalnieniemogli
tworzyćlubznieśćiuscivile,wistotnysposóboddziaływalinajegorozwój;podsta-
wowymiskutecznyminstrumentemsłużącympretoromdoprzystosowywaniafor-
malnegoisurowegoprawacywilnegobyłedyktpretorski(natematedyktuimecha-
nizmutworzeniaprawapretorskiego+§19,2)lZgodniezcytowanąwypowiedzią
jurystycelemprawotwórczejdziałalnościpretorabyło:
•adiuvare-wspomaganie,
•supplere-uzupełnianie,
•corrigere-poprawianieprawacywilnegol
