Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
47
OBCOŚĆIKRYZYS
jestdobry,apozycjatrwałegozwątpieniajestsprzecznazjegopowo-
łaniem.RozterkamoralnajestwłaśniewytworemDświatapozorów”,
jestwyrazemzagubieniaprzezjednostkęnieodłącznegoodczłowieka
uczuciamoralnego26.Cowięcej–jednymzelementówbardzozłożo-
negowswejnegatywnościstosunkuRousseaudofilozofiiswegoczasu
jestoskarżeniejejoto,żejestonajednostronniekrytyczna.
DTylkowewzajemnejkrytycemająoniwszyscyrację–piszeo»filo-
zofach«.–Przyjrzyjciesięichargumentom–sąonedobretylkodo
niszczenia”27.DLiteraturaiwiedzanaszegowieku–piszegdzieindziej
–dążąznacznieusilniejdoburzenianiżdobudowania.Strofujesię
tonempouczającym;chcącjednakproponować,należyprzyjąćton
inny,doktóregowyniosłośćfilozoficznamniejsięnadaje”.Filozofia,
międzyinnymizewzględunaswójjednostronniekrytycznycharak-
ter,jestczęściąskładowąświatakulturywyobcowanegowobecczło-
wieka.JesttofilozofiaDszczęśliwychibogatychtegoświata”,Ddog-
matycznawswymrzekomymsceptycyzmie”28,uświęcającamiłość
własną,ambicję,niweczącasumienie,któretraktujejakoprzesąd.
Tryumffilozofii,jejkrytycyzmu,jestdlaRousseauwłaśnieznamie-
niemkryzysuepoki,kryzysumoralnego–Dgdyginąwszystkienakazy
sumienia”,ispołecznego–Dgdyjedynąwięziąspołecznąstajesię
siła”29.Wytwarzasięsytuacjaparadoksalna–radykalnykrytycyzm
Rousseauwstosunkudoswejwłasnejepokiprzejawiasięwoskar-
żeniufilozofiioświeceniowejouprawianiejednostronnegokrytycyz-
mu,opoprzestawanienakrytyczno-sceptycznympunkciewidzenia.
Wytwarzato,oczywiście,sytuacjęszczególnąikolejnąmistyfikację:
filozofiaoświeceniowa,którawłaśniepoprzezkrytykęchciałasię
wyodrębnić–iwyodrębniałasię–wobecistniejącegoporządku,po-
traktowanazostajejakoczęśćskładowaświata,którykrytykowała.
StanowiskoRousseauniemogłoteżniezrodzićnieporozumień–za-
rzut,iżDfilozofowie”sąniszczycielamiiburzycielami,byłobiegowy
wliteraturzeapologetycznejepoki,aoskarżeniaRousseaupodadre-
semDfilozofów”łatwozostałypodchwyconeprzeztenwłaśnieobóz30.
AlezkoleiradykalizmkrytykizawartejwdzieleRousseauuniemoż-
liwiałasymilacjęprzezideologięoficjalnąnawetjejaspektówanty-
filozoficznych:Dantyfilozoficzne”Wyznaniewiarymusiałozostaćpotę-
pionezarównoprzezarcybiskupadeBeaumont,jakiprzezpastorów
genewskich.
DKrytykakrytyki”oznaczałazakwestionowaniekrytycyzmunietylko
jakopostawymoralnej,alerównieżjakokoncepcjidziałaniaspołecz-
nego–stawiałabowiempodznakiemzapytaniahistoriozoficznąwi-
zjępostępuuzyskiwanegopoprzezzwycięstwokrytycznegorozumu
