Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
45
OBCOŚĆIKRYZYS
iprzesłaniająctenżekryzys,zwłaszczajegotreścipolityczne,kryzys
władzy.
Oczywiście,krytykaoświeceniowajestowielebardziejwielokierun-
kowaiwewnętrzniezróżnicowana,ajejdynamikaifunkcjeowiele
bardziejzłożone,niżmógłtooddaćnakreślonytu,jednostronnyoraz
nieuszczegółowionyiuproszczonyschemat.Wydajesięjednak,żena-
wetwtejpostacijestonpomocnydlauchwyceniafunkcji,któreob-
razwyalienowanegoświatauRousseaupełniłwsprawieszczególnie
ważnejdlasamoświadomościjegoepoki.Wświatopoglądziebowiem
Rousseaucałaproblematykaalienacjifunkcjonujejakoelementogól-
niejszejdiagnozywłasnejepoki–jakoepokikryzysu.Oznaczato,
oczywiście,radykalizacjękrytykioświeceniowej,aleswo-
istadialektykarozwojuideologiiprowadzidotejradykalizacjiprzez
zakwestionowaniewartościsamejpostawykrytycznej,przezkry-
tykękrytyki.
ImbowiemradykalniejoperujeRousseauprzeciwieństwemmiędzy
współczesnąmurzeczywistościąatym,couznajezaDautentyczne”,za
prawdziwieludzkie–tymbardziejuzyskanyobrazświatakonstatuje
kryzysistniejącegospołeczeństwa.DWszystkojestobłę-
demiszaleństwemwurządzeniachludzkich”–takzobaczyłnietylko
przeszłość,anawetniegłównieprzeszłość,alewłaśnieswąwłasną
epokęJean-JacqueswswejwizjiwczasiepamiętnejdrogidoVincennes,
gdyolśniłagoideaprzewodniajegoDsmutnegosystemu”.Wobrazie
wyalienowanegoświatawystępujeodczucie,abyużyćwspółczesnej
namterminologii,strukturalnegokryzysuepoki.Właśnieodczuciewy-
rażanewmetaforachisymbolach,operującegłównienastrojem.
Wszystkieuznaneifunkcjonująceinstytucje–Kościół,władza,oby-
czaje–sązewnętrzne,wyobcowanewobecjednostki,adrogadoDpo-
wrotudosamegosiebie”prowadziprzezpodanieichwwątpliwość,
przezodróżnienieDsamegosiebie”odistniejącychiaprobowanych
formuspołecznienia.Zrealizowaćswepowołanieczłowiekmożetylko
pozatymiinstytucjamiiwbrewnim.Pamiętajmyprzytym,żemasię
tunamyślijednostkęświadomąswegoogólnoludzkiegopowołania,
jednostkęrealizującąwartościuniwersalne.Tymradykalniejszateż
jestzawartawtejwizjiświatakonstatacjakryzysuwspółczesności.
Rzeczywistośćspołecznajestsprzecznazwartościamifundamental-
nymi,bezktórychniktniejestczłowiekiem,bezktórychniktnie
możezrealizowaćnieodłącznychodwłasnegoistnieniacelów.Wyka-
zaniepozornościtejrzeczywistości,jejkrytykaiapeldowartości
autentycznych,niezafałszowanych,jestzatemiwyrazem,ipogłębie-
niemtegokryzysu.
