Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
62
RyszardSzawłowski
RAFAŁLEMKIN
roku).Teilirianzeznałwswojejobronie,żejegomatka,zamordowana
w1915roku,pojawiłasięmuweśniedwatygodnieprzeddokonanym
zabójstwem.Cytujemyjegooświadczenie,przytoczonewcudzysło-
wieprzezUNewYorkTimes”56:
Niejestemwinnym,ponieważmojesumieniejestczyste.Dwatygodnie
przedtymczynemscenyzErcerumuukazałymisięponownie.Ujrzałem
mojąmatkę,brataizgwałconesiostry,leżącejakotrupy.Naglemartwecia-
łomojejmatkipowstało,stanęłoprzedemnąirzekło:UTywiesz,żeTalaat
Paszajesttutaj.Jesteśzupełnieobojętny.Niejesteśwobectegomoimsy-
nem”.WówczasnaglesięobudziłemipodjąłemdecyzjęzabiciaTalaata.
Teilirianabronilinajsłynniejsiberlińscyadwokacispecjaliści
wsprawachkarnychiprzyłączyłsiędonichjedenznajwybitniejszych
niemieckichautorytetówwdziedzinieprawamiędzynarodowego,Ge-
heimratprofesorTheodorNiemeyerzKilonii57.Zeznawałoteżwielu
świadków,wśródnichcytowanyjużwtejpracypastorLepsius58oraz
generałOttoLimanvonSanders59.
56NYTz3VI1921,s.1.
57NYTz4VI1921,s.1.Niemeyer(1857–1939)otrzymałswój„Ruf”nauniwersytetwKilonii
wewczesnychlatach90.XIXw.nakatedręprawarzymskiegoorazprawacywilnegoRze-
szy.W1912jegokatedrazostałaprzekształconanaprofesuręprawamiędzynarodowe-
go,prawaporównawczegoorazprawakolonialnego.W1914Niemeyerzałożyłpierwsze
niemieckieSeminariumPrawaMiędzynarodowego,przekształcone1918wInstytutPrawa
Międzynarodowego,któremuprzewodniczyłdoprzejścianaemeryturęw1925.Wokre-
sieIwojnyświatowejbyłdoradcąwzakresieprawamiędzynarodowegoReichsmarineamt
iAuswärtigesAmt.Powojniejegozainteresowanianaukowedotyczyłygłównieproblemów
pokojowejwspółpracymiędzynarodowej,w1921zostałwybranyczłonkiemprestiżowego
InstitutdeDroitInternational.Autorlicznychprac,w1928byłwydawcątrzytomowegoHand-
buchdesAbrüstungsproblems.
58Ibidem.Lepsius(przezjakiśfatalnylapsuscalamiokreślonywNYTjako„anArmenianlea-
der”–sic!),zeznającjakoświadekobrony,mocnoobciążyłTalaata.Jeślichodziometody
stosowanychprzyeksterminacjiOrmian,możewartoprzytoczyćnastępującyfragmentjego
zeznań,gdyrozwinąłon„agruesometaleofhowtensofthousandsofthedeporteeseither
weremassacredorsuccumbedtostarvationandexhaustion.TheTurkishgendarmes(...)
frequentlytiedtenortwentyArmenianstogetherandthrewthemintothewater”.
59OttoLimanvonSanders(1855–1929)wysłanyzostałw1913jakoszefniemieckiejmisji
wojskowejzzadaniemreorganizacjiwojskatureckiego.MimoprotestówRosji,W.Bryta-
niiiFrancjiobjąłkomendęnad1.tureckimkorpusemarmiiwKonstantynopolu;mianowa-
nymarszałkiemigeneralnyminspektoremarmiitureckiej.W1915,jakodowódcawojsk
wGallipoli,wewspółpracyzwybitnymiofcerami:MustafąKemalem(Atatürkiem)idwoma
