Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁII
PoczątkidługiejdrogiRafałaLemkinadopojęcia„genocyd”
61
wewnętrznychipremiera(wielkiegowezyra)Talaataprzezormiań-
skiegomścicielaorazprocestegoostatniego.Rozwiniemytunieco
bliżejpowyższewydarzenia51.
PoucieczcezTurcjijużjesienią1918roku,Talaatpodprzybra-
nymnazwiskiemzamieszkałzżonąjakozamożnyczłowiekprzyHar-
denbergstrassewdobrejdzielnicyBerlina–Charlottenburg.15marca
1921rokuzaczepionyzostałnaulicyprzezdwudziestoczteroletniego,
niskiegowzrostuormiańskiegostudentaSalomonaTeiliriana
52
,który
zabiłgojednymstrzałemrewolwerowymwgłowę;drugimzranił(bodaj
lekko)jegożonę
53
.Przechodnieujęligoipobili.Przybyłejszybkopolicji
zabójcapowiedział:UToniejajestemmordercą,jestnimon”[tj.Talaat]
54
.
WczasiepóźniejszegoprzesłuchaniaTeilirianopowiedział,jak
pewnejnocyjegostarzyrodzicezostaliwywleczenizeswejwsiblisko
granicyperskiejizawiezieninapustynię,gdziezginęli.UOdtąd–po-
wiedział–żyłemtylkobypomścićśmierćmojejmatkiiojca,lecztakże
prześladowaniaimasakryOrmian,wczasiektórychTalaatPaszabył
masowymmordercą”55.
Procesprzedsądemprzysięgłych(niemieckieSchwurgericht)
wBerlinieodbyłsięwciąguzaledwiedwudni(2i3czerwca1921
51Głównymźródłeminformacjiwtymzakresiemusibyćpoważnaprasa,którawwielukrajach
donosiłaoowychwydarzeniach.Rzutokanaprasęwarszawską,wszczególnościnacenio-
ny,ukazującysięjużwówczasnieprzerwanieodponadstulat„KurierWarszawski”,okazał
sięrozczarowującyjużwdoniesieniachosamymzamachuz15III1921.Zresztądosłownie
wtamtychdniachprasapolskaszczególniezajętabyławydarzeniamipodstawowymidla
kraju–uchwalaniemkonstytucjimarcowejz17III1921ifnalizowaniempodpisanego18III
tegożrokutraktaturyskiego,kończącegowojnępolsko-bolszewicką1919–1920.Natomiast
zadawalającymdlanaszychograniczonychpotrzebokazałsięNYTz16,17i18IIIoraz
3i4VI1921inajegorelacjachdalejsięopieramy.
52Nazwiskostudenta-zamachowca,któreLemkinpodawałwmaszynopisieswojejautobio-
grafibrzmiało„Telieran”;wobecnejliteraturzeanglosaskiejpanuje„Tehlirian”;natomiast
wprasieamerykańskiejz1921orazwobecnejpracypolskiejG.Kucharczyka(op.cit.)
występuje„Teilirian”itejwersjisiędalejtrzymamy.
53Owo–obokzastrzeleniasamegoTalaata–zranienierównieżjegożony(wiadomośćpoda-
naporazpierwszywNYTz16III1921orazponowniewtejżegazeciez3i4VI1921)nie
jestwzmiankowaneaniuLemkina,aniwznanejmiliteraturze.Chodziłoprawdopodobnie
odośćlekkiezranienie,ponieważwdowazjawiłasięnaprocesieswegomęża.Gazeta
określiłająjako„attractiveyoungTurkishwidow,fashionablyattiredinmodernblacksilk
mourning”.
54NYTz17III1921,s.2.NieznajdujemytegouLemkina,podałon–prawdopodobniewopar-
ciuojakieśinnedoniesienieprasowe–„tojestzamojąmatkę”.
55Ibidem.
