Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
BarryMarkovsky,LisaM.Dilks
uwarunkowaniaspołecznelubstanneurofizjologiczny,ateoriaekonomiczna-inter-
akcjemiędzyludzkieworganizacji.Socjolog,któryskupiasięnarozwiązaniukon-
kretnegoproblemuteoretycznego,niezaprzeczaistnieniupozostałejczęściświata
społecznego,takjakastronomniezaprzeczaistnieniuinnychciałniebieskich,kiedy
koncentrujesięnabinarnychsystemachgwiezdnych.Obajwyznajązasadę,żeteo-
riinieoceniasięnapodstawietego,copomija,alenapodstawieskuteczności
wwyjaśnianiutego,cotwierdzi,żewyjaśnia.
Precyzyjniejmówiąc,abyocenićteorię,przyglądamysię,nailedobrzeradzi
sobieonawporównaniuzinnymiteoriamiotymsamymzakresieeksplanacyjnym.
Możemynielubićzimnej,nieuwzględniającejemocji,mechanicystycznejteorii,
alejeślispełniaswojąfunkcję,czylidokładniejniżpozostałeteoriewyjaśniajakieś
aspektyludzkiegozachowania,wówczasniemożemyjejodrzucićtylkodlatego,że
pomijaczynniki,którenaszymzdaniempowinnybyćdoteoriiwłączone.(Zawsze
możemyuwzględnićistotnewedługnasczynnikiwewłasnejteorii!)Kiedyzaczy-
namyodrzucaćteoriezewzględunasposób,wjakiwyjaśniają,niesprawdzając,czy
faktycznietorobią,stajemysięfundamentalistami,anaszeszansezrozumieniatego,
cosiędziejenaświecie,drastyczniemaleją.
TrzeciiprawdopodobnienajsilniejszykontrargumentdlatakiejkrytykiMPF
brzminastępująco:twierdzenie,żeMPFtraktujeludzijakpozbawioneuczućimoty-
wacjibezrefleksyjnemaszyny,jestpoprostubłędne.Fakt,żebadaczspołeczny
używametodykonstruowaniateoriistosowanejwfizyce(iinnychdziedzinach
nauki),nieoznaczaautomatycznie,iżobiektywteoriispołecznejsąutożsamiane
zobiektamifizycznymianiżesięzakłada,iżmająwłasnościprzedmiotówfizycz-
nych.Niemówimytuowykorzystywaniufizykidowyjaśnianiazachowańludzkich.
Mówimyjedynieostosowaniuzasadkonstruowaniateorii,którychużywasiętakże
wfizyce1.Argumentacja,jakąposługująsiękrytycyMPF,jestanalogicznadotej
wponiższychprzykładach:
(1)
Systemdziesiętnyjeststosowanydoliczeniazapasówwmagazynach.
Dlategosystemdziesiętnyniemożebyćzastosowanydoliczeniagęstości
zaludnienia.
(2)
Zasadygramatykisąstosowanewliteraturzesciencefiction.
Dlategozasadygramatykiniemogąbyćstosowanewwiadomościach.
1
ProblematykatajestszerzejporuszanawpodrozdzialezatytułowanymnJednośćnaukiajednośćmeto-
dy”artykułunTeoriaieksperymentwsocjologii”autorstwaKingiWysieńskiej,PawłaWojtczukaiZbigniewa
Karpińskiego,któryukazałsięw2001r.wStudiachSocjologicznych,1:81-114(przyp.red.).
