Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
25
Notatkinamarginesachraportudowodzą,żecarzgodziłsięzargumen-
tacjąministrasprawwewnętrznych.Jakwięcztegowynika,prowadzenie
działańskierowanychprzeciwPolakomniebyłowcaleodwetemzawybuch
powstaniastyczniowego34.Niewątpliwiejednakwydarzeniaz1863r.spo-
wodowałyichnasilenie,stanowiłybowiemwygodnypretekstdopodjęcia
działańbardziejradykalnych.Wartoprzytympamiętać,żeautoremplanu
antypolskichdziałańbyłPiotrWałujew,któremupopowstaniuniektórzy
zarzucali,żebroniłPolaków.
PowstaniestyczniowewKrajuPołudniowo-Zachodnim
„PowstaniestyczniowenaRusitrwałochwilkę”35-napisałw1881r.Bo-
lesławLimanowski.Tesłowanajlepiejoddająróżnicemiędzypowstaniem
wguberniachpołudniowo-zachodnichawydarzeniami,doktórychdoszło
wKrólestwiePolskiminaLitwie.Niemiejscetunaszczegółoweopisywanie
przebiegupowstaniastyczniowegowKrajuPołudniowo-Zachodnim,tym
bardziejżeistniejenatentematobszernaliteratura36.Niemożnajednakzu-
pełnieotymniewspomnieć.
Organizacjapowstańczanatymtereniebyłasłaba,adodatkowoniemog-
łaliczyćnaszerszewsparcieziemiaństwa,niecozapewneprzestraszonego
represjami,jakiespadłynaprzedstawicielitejgrupywwynikuopisanego
wcześniejadresuszlachtypodolskiej.Wpraceorganizacjipowstańczejnie
zaangażowałsięrównieżżadenzukraińskichmagnatów,chociażwielu,jak
chociażbyRomanSanguszko,miałoaprobowaćuczestnictwowruchupo-
wstańczymswoichoficjalistówiwspieraćpowstaniematerialnie.
Mimotozdecydowanosięwystąpićzbrojnie.Osukcesachnapoluwal-
kiniemożnabyłomarzyć,jednakliczononato,żeprzynajmniejudasięna
34BardzotrafnieoceniłtojużponadstolattemuFranciszekRawita-Gawroński,pisząc:
„WinteresieRosyinieleżałowzmocnienie,leczosłabieniePolakówiichwpływunaprzy-
szłość;wtakimkierunkurząddziałałibyłbydziałałbezwzględunato,czypowstaniebyłoby
wybuchło,czynie”;F.Rawita-Gawroński,Rok1863naRusi,t.2,s.186.
35B.Limanowski,Ostatnielatadziejówpowszechnych:od1846r.dodnidzisiejszych,
Lwów1881,s.156.
36Zob.chociażby:F.Rawita-Gawroński,Rok1863naRusi,t.2;A.Wroński,Powstanie
styczniowenaUkrainie,w:Powstaniestyczniowe1863-1864.Wrzenie,bój,Europa,wizje,red.
S.Kalembka,Warszawa1990,s.372-388;Г.И.Марахов,Польскоевосстание1863гна
ПравобережнойУкраине,Киев1967.
