Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
§1.Etapypsychospołecznegorozwojuczłowieka
27
trwałeale-jakpokazująbadania-dzieci,któresięprzyjaźnią,sąwobecsiebie
bardziejekspresywne,patrząnasiebieizesobąrozmawiają
14
.
Wokresieprzedszkolnymrozwójmoralnydzieckaznajdujesięwfazietzw.
heteronomiimoralnej,którapoleganauznaniumoralnościnarzuconejna
zasadziepodporządkowaniasię
15
.Moralnośćdzieckawokresieśredniego
dzieciństwazwiązanajestzautorytetemrodzicówalboosób,podktórych
opiekąprzebywają.Małedzieckomarespektwobecdorosłychinawetjeślinie
zawszesłucharodziców,toniepodważaichautorytetu.Wtymwieku
akceptujeobowiązki,zakazyikarynawetwówczas,gdyniemajązwiązku
zwiną(zjedzeniepodwieczorkukolegi)isankcją(pójściedokąta)
16
.
Kolejnymwyodrębnionymetapemrozwojujestpóźnedzieciństwo,zwane
młodszymwiekiemszkolnym.Okrestentrwaod7do10-12rokużycia.Wtym
czasiedziecistająsiębardziejświadomeswychstanówemocjonalnychiich
wpływunazachowanie.Chodzituprzedewszystkimodoskonaleniesięsamo-
kontroli.Dziecipotrafiącorazlepiejdostosowaćswojąekspresjędowymagań
społecznych,natomiastichdziałaniestajesięwcorazwiększymstopniu
niezależneodbezpośredniegowpływuemocji.Stopniowokształtujesięumie-
jętnośćwyrażaniaemocjizarównopozytywnych,jakinegatywnych.Wwieku
11-12latdzieckopotrafiukrywaćswojeprzeżyciaprzedotoczeniemoraz
aktywnieprzeciwstawiaćsięwpływomsilnychemocjiipragnieńnaswojeza-
chowanie,powstrzymującjednocześniewłasneniechcianereakcje.Równolegle
zdoskonaleniemmechanizmówsamokontrolinastępujedalszeróżnicowanie
iwzbogacaniesięsferyemocjonalnej.Wtymokresiedokonujesiębowiem
rozwójuczuciowościzwiązanejzpełnionymirolami
17
.
Rozwójspołecznyjednostkiwmłodszymwiekuszkolnymwdalszymciągu
główniejestdeterminowanyprzezśrodowiskorodzinne.Dozachowańpro-
społecznych,którepozytywniewpływająnaprocessocjalizacji,należyzaliczyć
postawęwzajemnejżyczliwościwyrażanejprzezczłonkówrodziny,jakrównież
wobecinnychosóbizwierząt.Takżebardzoistotnąrolęodgrywaprawidłowa
postawarodzicówwstosunkudoszkołyinauczycieli
18
.Stosunektenpowinien
byćnacechowanyżyczliwościąiwyrozumiałościądlawymagaństawianych
dziecku,atakżechęciąwspółdziałaniaznimprzyichrealizacji
19
.Dodatnim
czynnikiemoddziałującymnarozwójspołecznydzieckajestaktywnapostawa
wdziałalnościzawodowej.Natomiastmodelemdestrukcyjniewpływającymna
processocjalizacjidziecijestpostawawzajemnejwrogościmiędzyrodzicami,
rodzeństwemlubinnymiczłonkamirodziny
20
.
14
Ibidem,s.306.
15
H.Muszyński,Rozwójmoralny,Warszawa1983,s.42-46.
16
M.deJouffrey,Psychologia...,s.62-63.
17
B.Harwas-Napierała,J.Trempała,Psychologia...,s.152-153.
18
19
20
Z.Skorny,Proces...,s.137.
Ibidem.
Ibidem.
