Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Prawakolektywnenatleklasycznegoujęciaprawczłowieka
29
Prawaiwolnościtunależącenazywasięprawamisolidarnościowymi,zbiorowymilub
kolektywnymi(collectiverights).Ponadtookreślasięjejakoprawaodnoszącesiędojakości
życiaijejpodnoszenia.
Określeniensolidarnościowe”wynikastąd,iżdoichrealizacjiwymaganajestnietylko
aktywnośćpaństwa,aleprzynajmniejwzględniesolidarnawspółpracacałegospołeczeństwa,
anawetcałychnarodówipaństw20,gdyżtylkotakasytuacjaumożliwiawielorakowarunko-
wanyrozwójjednostki.Społecznanaturaczłowiekaskłaniabowiemdouczestnictwawżyciu
społecznym,któregoskalawdobieglobalizacjipotencjalnieirealniesięposzerza.
Zasadasolidarności,pojawiającasięwporządkuprawnymnietylkowkontekściepraw
człowieka21,możebyćrozumianajakoregułachroniącadobrowspólne22.Uzupełniaakcen-
towaneprzezwcześniejszekoncepcjedotycząceprawczłowiekawolnośćirównośćwtym
sensie,żerelacjemiędzyjednostkamiorazmiędzyjednostkąaspołeczeństwemsątuoparte
nietylkonaposzanowaniuprawinnychpodmiotów,aleiprzestrzeganiuswoichobowiąz-
ków.Korespondujezatemzideąspołeczeństwaobywatelskiego.
To,coróżnijeodprawdwóchwcześniejszychgeneracji,toswegorodzajupodwójny
charakter.Jakwszystkiewolnościiprawaczłowiekadotycząonejednostek,aleodnosząsię
również-costanowinovum-docałychgrupspołecznychczynawetnarodów.Wrezultacie
tawłaściwośćrozmywajednakichjurydycznycharakteritworzypoledodyskusjicodoich
zakresupodmiotowego23.Wistociebowiemprawaczłowiekatrzeciejgeneracjiwciążsądla
naukiprawaproblematyczne,gdyżpozostawiająwięcejpytańiwątpliwościniżodpowiedzi24.
Kwestionowanajestsamaichnatura,ponieważwklasycznymrozumieniuprawczłowiekamają
charakterindywidualnyiichpodmiotemjestzawszepojedynczyczłowiek,ewentualniena-
leżącydotakiejczyinnejgrupybądźnarodu.Wysuwasięprzytymargumentynzgodności”
inzpowszechności”prawczłowieka.Podkreślasię,żegodnośćosobowadotyczyćmożetylko
jednostki,natomiastjakopowszechnośćprawczłowiekarozumiesięfakt,iżprzysługująone
jednostceniezależnieodjejnarodowości,płci,rasy,przekonańiinnychczynnikówklasyfiku-
jących.Azatemprzynależnośćdotakiejczyinnejgrupybądźkategoriiniematu-zdaniem
przeciwnikówkoncepcjiprawtrzeciejgeneracji-żadnegoznaczenia.Wnioskująoninatej
podstawie,żeuprawnieniazbioroweniemogąbyćnazywaneprawamiczłowieka25.
Wydajesięjednak,żeprzeciwstawianiemodelukolektywnegomodelowiindywidualne-
muodbywasięnieconnasiłę”
.Prawakolektywneniemusząbyćbowiemrozumianejako
koncepcjapolegającanaprzyznaniuprawjednostceniezewzględunajejgodność,aleza
przynależnośćdojakiejśgrupy.Indywidualnymodelochronymożebyćbowiemprzecież
nietylezastąpiony,ileuzupełnionyiwzmocnionyprzezmodelzbiorowy,anarodyczygrupy
mogąbyćchronionenobok”
,anienzamiast”jednostek.
Pozatympodnosisię-ituakuratniemamiejscanapolemikę-żeprawakolektywnesą
niedookreślone.Możnawręczzaryzykowaćstwierdzenie,żemająonewwiększości(podobnie
20
Z.Bauman,Globalizacja,Warszawa2000,s.4.
21
Zasadata-rozumianawielopłaszczyznowo-jestzawartarównieżwart.4ust.3TraktatuoUniiEuropejskiej
wwersjitraktatuzLizbony.
22
R.Andrzejczuk,Prawaczłowiekapodstawąprawanarodówdosamostanowienia,Lublin2004,s.137.
23
A.Szmyt,Leksykonprawakonstytucyjnego,Warszawa2010,s.378.
24Vide:C.Mik,Zbioroweprawaczłowieka,analizakrytycznakoncepcji,Toruń1992,passim,czyteżM.A.Nowic-
ki,Cotosąprawaczłowieka?(http://www.hfrpol.waw.pl/pliki/MNowicki_CoToSa.pdf).
25
R.Andrzejczuk,Prawaczłowieka…,op.cit.,s.148.
