Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
Prawaczłowieka.Współczesnezjawiska,wyzwania,zagrożenia
publiczny)-ukształtowanewkońcuXVIIIstulecia,dominowałowfilozofiiprawaażdopoczątków
XXwieku.Alternatywydoniegoszukały-wychodzączodmiennychzałożeńaksjologicznych-
zarównomyślsocjalistycznaikomunistyczna,jakikatolickanaukaspołeczna.Podichwpływem
wolnośćprzestałabyćrozumianawyłączniewsensienegatywnymjakonwolnośćod”izaczęłabyć
ujmowanatakżejakonwolnośćdopartycypacji”
.Argumentowano,żewolnośćwsytuacjibrakure-
alnychszansmacharakterpozornyijejfaktycznymgwarantemsądziałaniawkierunkurówności,
czylirealnegowyrównaniamożliwości.Tozkoleiakcentowałokoniecznośćaktywnościzestrony
państwa(któregorolądotądbyłoprzedewszystkimnonfacere)orazzaowocowałorozwojempraw
społecznych.Jużwprzypadkutejgeneracji(drugiejgeneracji)prawpojawiałysięrównieżgłosy,że
mająonecharakterzbiorowy,ponieważprzysługująoneokreślonymgrupom(np.pracownikom,
inwalidom,dzieciomwwiekuszkolnymetc.).Roszczeniapostroniejednostkiobejmująwtym
przypadkunietylkosammechanizmrealizacjipraw,alekonkretne,materialnetreści.
Procestenukazujepewnąsztucznośćprzytaczanegopowyżejpodziału(choćmożeon
byćnadalużytecznyjakoczynnikporządkujący)naprawaosobiste,polityczne,społeczne,
gospodarczeikulturalne.Poszczególnewolnościiprawasąbowiemzwiązanezróżnymika-
tegoriamipotrzebjednostki,któraosiągarealnynmaterialny”dobrostan-aniepozornąfor-
malnąochronę-wówczas,gdywszystkieznichsązaspokojonewstopniuzadowalającym.
Jesttoteżciekawyprzykładnato,jakewoluujeaksjologiaspołecznaiprawowzależ-
nościodświadomościspołecznejorazdostępudoudziałuwewładzy(conotabenestanowi
niejakopotwierdzeniedynamicznegoujęciaprawczłowieka).PrawaIgeneracjikodyfikowa-
nowwarunkachrodzącejsięlubmłodejzachodniejdemokracji-możedlategoironicznie
nazywanebyłyprzezswychkrytykównprawamiwolnych,białych,zamożnychmężczyzn”
.
PrawaIIgeneracjitrafiałydoaktównormatywnychjużwepocedemokracjimniejwięcej
ustabilizowanejimającejcharakterznaczniebardziejmasowy.Dopuszczenietzw.nzwykłych
obywateli”doudziałuwpolitycezaowocowałozatemrozwojemprawocharakterzesocjal-
nym.Wprzeciwieństwiedodwóchpierwszychgeneracjiprawczłowieka,trzeciageneracja
zrodziłasięnatleideidotyczącychnietyledobrostanujednostki,ilecałejgrupy,zbiorowości
icałejludzkości.Wzałożeniumiałastanowićodpowiedźnaglobalneproblemycywilizacyj-
ne,którepojawiłysięrównolegledopostępuprocesówglobalizacyjnychiosiągnięćkultury,
naukiitechniki.Azatemrównieżstanowiłaistanowiodbicierealiówiprzemianprawno-
-społecznych.Jestnastępstwempojawieniasięnowychpotrzebspołecznychorazrosnącej
wskutekglobalizacjiwspółzależnościpaństwiwidocznegokryzysu(zmierzchu?)państwna-
rodowychjakogwarantaładuspołecznegoipodstawowegonośnikasuwerenności.
Generacjatajest-jakwynikazsamejnumeracji-tworemstosunkowomłodym,atym
samymwciążznajdującymsięinstatunascendiiniewpełniskodyfikowanym(zwykle
npunktowo”lubwformiesoflaw)inawetnieposiadającymjednolitegonazewnictwa.Znaj-
dujesięonawciążraczejwsferzeideiniżprawa17.Prawakolektywnebowiemwwiększości
nieuzyskałycharakterusformalizowanegokatalogunawzórpoprzednichgeneracji18,choć
postulatyichnormatywizacjipojawiająsięodlat70.XXwieku19.
17
W
.Chytrowski,Generacjeprawczłowiekawdobieglobalizacji,[w:]D.Karnowska,M.Sztalach(red.),Globali-
zacja–pomiędzypolitykąaekonomią.Wybraneaspekty,Toruń2006,s.132.
18
G.Grabowska,PrawaczłowiekauproguXXIwieku.Rozwójikierunkizmian,[w:]J.Jaskiernia(red.),Efektyw-
nośćeuropejskiegosystemu…,op.cit.,s.34.
19
R.Kuźniar,Prawaczłowieka…,op.cit.,s.50.
