Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
103Noweodkrycia
19
Możliwośćzbliżeńcentaurówdowielkichplanetpowoduje,żeichorbitymogą
ulegaćdużymzmianomwstosunkowokrótkimczasie.Podobniejakwprzypadkuplane-
toidbliskichZiemi,prowadzitodowniosku,żeczasżyciacentaurówmusibyćznacznie
krótszyodwiekuUkładuSłonecznego.Naprzykładanalizastatystycznaewolucjiorbit
podobnychdoorbityChironawskazuje,żewokresie±100tys.latodchwiliobecnej
Chironmożezmienićswójruchwtakisposób,żeokresjegoobieguwokółSłońcabędzie
krótszyod20lat.Cowięcej,oszacowano,żeprawdopodobieństwoprzejściaChironana
orbitękrótkookresowąjestpięciokrotniewiększeodprawdopodobieństwawyrzuceniago
pozaobszarruchuplanet.Powstajewięcpytanie,skądpochodzącentauryiwjakisposób
zostaływprowadzonenaorbity,poktórychobecniesięporuszają.
Wśródróżnychkoncepcjipochodzeniacentaurówdużymstopniemwiarygodności
wydawałasiępoczątkowocieszyćhipotezaupatrującaźródełtychobiektówwdwóch
grupachplanetoidtrojańskich,októrychbyławyżejmowa.W1989r.dokonanojednak
odkrycia,którewykluczyłomożliwośćdługotrwałejobecnościcentaurówwodległościach
odSłońcamniejszychniżobecne.WokółChironadostrzeżonobowiemotoczkępyłową,
cowpołączeniuzestwierdzonymniecowcześniejpojaśnieniemtejplanetoidynieodparcie
sugerowało,żezbliżającsiędoSłońca,zaczynasięonazachowywaćjakjądrokometarne
(przezperyheliumChironprzeszedłw1996r.).Wkrótcepotemdoniesionorównieżoza-
obserwowaniuwwidmieChironaśladówcyjanu,cowskazywałonaemisjęgazuzjego
powierzchni.OdkrycieniewątpliwejaktywnościkometarnejChironapokazało,żepoobec-
nejorbicieporuszasięonodniedawna(rzędukilkudziesięciutysięcylat),aprzedtemnie
mógłbyćtrojańczykiem,gdyżznajdującsięstalewodległościodSłońcaporównywalnej
zodległościąJowisza,niemógłbydodziśzachowaćmateriałówlotnych.Chironmusiwięc
pochodzićzjakichśzewnętrznychrejonówUkładuSłonecznego,gdzieniskatemperatura
umożliwiłaprzetrwaniewnimsubstancjilotnych,któreobecnieobserwujemy.
JeśliChironjestrzeczywiściekometą,tojednakzupełnieniepodobnądożadnejzdo-
tychczaspoznanych.Wśródkometwyróżniasięonprzedewszystkimrozmiarami.Zwielu
różnegorodzajuobserwacji,m.in.zakryćgwiazdprzezChirona,którenastąpiły7listopada
1993r.i9marca1994r.,wynika,żejegośrednicapowinnazawieraćsięwgranicach
od165do310km.Takdużychjąderkometarnychdotychczasniestwierdzono;zwróćmy
uwagę,żenp.jądrokometyHalleyamarozmiary16×8×7kmiwydajesięjednymznaj-
większych.Chironjestwięcbyćmożeprzykłademtzw.wielkichkomet,októrychistnieniu
dotychczasnicwłaściwieniewiadomo,alektórychhipotetycznaobecnośćwUkładzie
Słonecznymokazałasięprzydatnadowytłumaczeniapochodzenianp.tzw.kompleksu
Taurydów(doktóregonależykometaEnckegoizwiązanezniąstrumieniemeteoroidowe,
wieleplanetoidbliskichZiemi,atakżeprawdopodobniejednopojawieniowakometa
Rudnickiego).
Zrozumienietego,żecentaurywinnypochodzićzzewnętrznychrejonówUkładuSło-
necznego,zbiegłosięznastępnymodkryciem,którewskazałoichmożliweźródłoiwza-
sadniczysposóbwpłynęłonawspółczesnyobrazUkładuSłonecznego.Wsierpniu1992r.
