Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
PostępowanieustawodawczewPolsce–prawo,zwyczajeipraktyka
wskazuje,żenproblemzdefiniowaniademokracjijestwięcdwojaki:wymagaondefinicji
zarównoopisowej,jakinormatywnej.Jednadefinicjaniemożeistniećbezdrugiej,ajedno-
cześnieniemogąsięonewzajemniezastępować.(ł)a)ideałdemokratycznynieokreślade-
mokratycznejrzeczywistościi-viceversa-prawdziwademokracjaniejest,iniemożebyć,
tożsamazidealną;b)uźródełdemokracjitkwiąijąkształtująinterakcjemiędzyjejideałami
ajejrzeczywistością:nacisktego,cobyćpowinno,iopórtego,cojest”8.Niewystarczyzatem
określićefektówspołecznych,któredemokracjapowinnazapewniać(ujęcieteleologiczne),
wtenczasbowiemznalezieniejejempirycznychprzykładówbędzieniemożliwe.Trzebajed-
nocześniewiedzieć,czymdemokracjajest.Wtymzakresiezaśzaprzełomowąuznaćnależy
koncepcjęprzedstawionąprzezJosephaSchumpetera,którystwierdził,żenmetodademo-
kratycznajesttymrozwiązanieminstytucjonalnymdochodzeniadodecyzjipolitycznych,
wktórymjednostkiuzyskująmocdecydowaniapoprzezwalkękonkurencyjnąogłosywy-
borców”9.Przedstawionaprzezaustriackiegouczonegominimalistycznadefinicjademo-
kracjizjednejstronyemanujeprostotą,zdrugiejzaśzmuszadozadaniapytania,czyfakt
przeprowadzeniarywalizacyjnychwyborówjestwystarczającymkryteriumuznaniadanego
państwazademokratyczne.Gdybyrzeczywiścietakbyło,toocenademokratycznościpań-
stwasprowadzałabysiędocharakterystykisamegoaktuwyborczego.Zkoleito,cowiązało-
bysięzrelacjamipomiędzypaństwemaspołeczeństwem,zprzyjętymiirealizowanymiza-
sadamiorazsposobamisprawowaniawładzywokresiemiędzyelekcjamimiałobycharakter
conajmniejdrugorzędny10.
Zdającsobiesprawęztego,żetakiemuujęciuproblemumożnapostawićzarzutzbyt-
niegoredukcjonizmu,zademokratycznenależyuznaćpaństwo,wktórym:1)formalnym
ifaktycznympodmiotemorazźródłemwładzyjestnaród(lud,obywatele),rządzącybez-
pośrednio,najczęściejjednakprzezswoichprzedstawicieli;2)kluczowąinstytucjąpolitycz-
nąsązatemcykliczneirywalizacyjnewybory;3)stanowiąonemechanizmumożliwiający
obywatelomrzeczywistydostępdowładzy;4)jednocześniesąonenajbardziejskutecznym
mechanizmemegzekwowaniaodpowiedzialnościrządzących;5)przestrzeganesązasady
wolnościirównościobywatelskiej,czegoprzejawemjestwolnośćzgromadzaniasięizrze-
szanialudzijakorealizacjazasadypluralizmupolitycznego;6)wkonsekwencjiistniejeopo-
zycjapolityczna,będącarealnąalternatywądlaaktualniesprawującychwładzę,ajejprawa
niesąograniczanepoprzezstosowanierepresjizewzględunapoglądypolityczne.
Równieżwspółczesnykonstytucjonalizmukształtowałwielezasadustrojowych11wy-
znaczającychokreślonystandardpaństwademokratycznego(zasadasuwerenności;zasada
wolności,prawiobowiązkówczłowiekaiobywatela;zasadapluralizmupolitycznego;zasa-
dapodziałuwładzy;zasadareprezentacjipolitycznejitd.).Stanowiąoneswoistyfundament,
naktórymwznosząsięokreślonereguływyznaczającefunkcjonowaniewładzypaństwowej.
8Cyt.za:G.Sartori,Teoriademokracji,Warszawa1994,s.22.
9J.A.Schumpeter.Kapitalizm,socjalizm,demokracja,Warszawa1995,s.336-337.
10Z.Blok,Demokratyzacjaikonsolidacjademokracji–założeniateoretyczneipraktykapolityczna,[w:]E.No-
wak,R.Riedel(red.),PolskaiEuropaŚrodkowa.Demokratyzacja.Konsolidacja.Europeizacja,Lublin2010,s.71.
11Wskazujesięnaróżnesposobydefiniowaniapojęcianzasadaustrojowa”
.Zob.:P
.Tuleja,Zasadykonstytu-
cyjne,[w:]P
.Sarnecki(red.),Konstytucjonalizacjazasadiinstytucjiustrojowych,Warszawa1997,s.14.
