Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
66
DziałI.Wiadomościwstępne
Naukaostosunkuprocesowymmiałatakżewieluprzeciwników,którzyprzedewszystkimzarzu-
cali,żeposługujesięonapojęciemprawamaterialnego,określającprocescywilnyjakostosunek
prawny,cojestobcenaturzeprawaprocesowegojakoprawapublicznego.Przeciwnicypróbowali
zastąpićpojęciestosunkuprocesowegopojęciemsytuacjiprawnoprocesowej.
99
100
Naukaostosunkuprocesowymwznacznymstopniuwpłynęłanarozwójprawaprocesowego
cywilnegoinakodyfikacjętegodziałuprawa.Międzyinnymiwywarłaistotnywpływnaprace
KomisjiKodyfikacyjnejRPnadpierwszymprojektemjednolitegopolskiegoprawaprocesucy-
wilnego.Oto,cooniejpiszejedenzgłównychtwórcówtegożprojektu,prof.F.K.Fierich:nCodo
mnie,wychodzęzzałożenia,żenaukaostosunkuprocesowympodajeznakomitąformęmyślenia
przyrozwiązywaniuproblemówprocesowych.Jest,rzecmożna,kluczemzdolnymdoułatwienia
wrozwiązywaniunajzawilszychzagadnieńprocesucywilnego.Nietwierdzęjednak,bynaukata
byłapewnikiemnaukowym,owszemniewykluczam,iżmożemyznaleźćzbiegiemczasulepszą
formęmyśleniaprzybadaniuproblemówprocesowych”1.
II.Stanowiskoczęścinaukipolskiejwokresiepowojennymnależyscharakteryzowaćjako
negatywneodnośniedoteoriiostosunkuprocesowym.Zarzucałosię,żekoncepcjata,mimo
określeniaprocesucywilnegojakostosunkupublicznoprawnego,wrzeczywistościzorientowana
byłacywilistycznieinieuwzględniaławdostatecznejmierzeroliorganówsądowychwprocesie
cywilnymaniteżspołecznejfunkcjiinstytucjiprocesucywilnego.Wedługbowiemtejkoncepcji
uprawnieniawtymstosunkuprawnoprocesowymprzysługująstronom,azobowiązanyjestsąd.
Wprocesiecywilnymniemażadnegoprzeciwstawieniastronjakorzekomych
dwóchstronstosunkuprocesowego.Sądistrony,realizującprzyznaneimustawą
prawowykonywaniaczęścitejsamejfunkcjipublicznej,dążądodokonaniajed-
negoaktuidowywołaniaskutkuprawnegobędącegojegonastępstwem.Procescy-
wilnyprzedstawiasięjakoaktwykonawczydwóchmocyprawnych,które,aczkol-
wiekprzysługująróżnympodmiotom,mająwspólnysobiecharakteriwspólnycel,
jakiemusłużą.Procescywilnypodwzględemswejstrukturyprzedstawiasięjako
szeregczynnościsądu,stroniuczestniczącychwnimosóborazjakoszeregmożli-
wychzdarzeńprawnych,stanowiwięczłożonyaktprawny.Ciągłośćaktuprocesu
cywilnegoprzejawiasięwtym,żewszystkieposzczególneczynnościdokonywane
sąexcausaprocessusizmierzajądojegoukończenia.
WpolskiejliteraturzepowojennejodmiennestanowiskozająłH.Trammer,który
wprostoświadczył,żeopierasięnateoriiprocesujakostosunkuprawnego,oraz
W.Berutowicz,którycywilnoprocesowestosunkiprawneokreśliłjakonstosunki
społeczne,którezachodząpomiędzypodmiotamipostępowaniacywilnegoze
względunaichwspółprzyczynieniesiędoosiągnięciacelupostępowaniacywilnego
wdanejsprawie,aprzezuregulowanieichprzepisamiprawaprocesowegonadają
przebiegowipostępowaniacharakterzorganizowany”2.
1F.K.Fierich,Projektypolskiejprocedurycywilnejwoświetleniunaukiostosunkuprocesowym,
Palestra1924,nr8-9,s.361.
2W.Berutowicz,Cywilnoprocesowestosunkiprawne,PiP1971,z.3-4,s.590.
