Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Innaprzestrzeń
Bohaterstajenakrawędzinieznanejprzestrzeni.Wtymmiej-
scutonieistotne,żeinnajestkondycjawędrowca-naprzykład
europejskiegoemigrantanakontynencieamerykańskim,któ-
regowWidzeniachnadZatokąSanFranciscotakpięknieopi-
sywałCzesławMiłosz,ainnakondycjaprzybyszawbrewswojej
woli,jakimjestbohaterliteraturyłagrowej.Obydwajdoznają
jednaktegosamego-postawieninaprogunieograniczonego,
tajemniczegoobszaruczują,iżwtymsamymmomencieznaleź-
lisiępoddziałaniemstereotypu.Ijeden,idrugipostępujejak
wędrowiec,którydopierozbliżasiędotegoszczególnegopunk-
tu-dowierzchołkagóry,doprzełęczy,docieranagranicęrów-
niny-skądrozpościeraćsiębędziewidokażpohoryzontiskąd
podróżnikbędziemógłrozpoznaćkształtypodobnedojużzna-
nych.Zanimjednakzobaczytowszystko,wędrowieczapełnia
jeszczeniewidzialnądlańprzestrzeńwyobrażeniamioniej.Tych
dwóchwyimaginowanychbohaterówróżniwłaśnietreśćwyobra-
żeń;bowiemointerpretacjiprzeżywanejiwyobrażanejprzestrze-
nidecydujedoświadczenieikultura,doktórejsięnależy.Dwa
niemalarchetypicznekrajobrazy-AmerykiiRosji-chociażtak
podobnewopisie,obciążonesąprzeciwnymiznaczeniami:bez-
kresamerykańskiejprzestrzenijestznakiemwolnościzanurzo-
negowniejczłowieka,akryjewsobienieograniczonemożliwości,
obietnicęsukcesuispełnieniamarzeń.PrzestrzeńRosjinato-
miast,choćwypełnionaniemalidentycznymikrajobrazamibez-
kresnychlasówipól,jestnaznaczonacierpieniem-tenogromny
obszarwydajesięniemożliwydopokonania,horyzontjestzawsze
nieosiągalny,przestwórosaczaczłowieka,zamykagowwielkim,
nie-do-opuszczeniawięzieniu3.
3
Takżetedwastereotypyprzestrzeni:wolności-Amerykiiniewoli-Rosjianalizuje
cytowanywyżejYi-FuTuan,posiłkującsięwłaśnieopisamiliterackimi.Przyjmując
wnioskitejanalizy,trzebajednakzprzymrużeniemokaczychwilamipobłażaniem
wobecpomysłówautorazauważyć,iżjakoargumentwykorzystujeonopisRosji
zaczerpniętyzprozy...MaksymaGorkiego,zupełnieniewyczuwając,żemamytu
doczynieniazobrazemskrajniezmanipulowanym,dostosowanymdowymogów
komunistycznejpropagandy.
-44-
