Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
7.Wypowiedź
59
Trzebajednakpamiętać,żeterminprotasisużywanyjestprzez
Arystotelesaprzedewszystkimwteoriisylogizmuorazteoriiro-
zumowańdialektycznychiżewzwiązkuztymoznaczaonza-
zwyczajzdanieużytejakoprzesłankawrozumowaniu,niezaś
zdaniewziętesamowsobie
101
.Zbiegiemczasuprotasisstaje
sięterminemoznaczającymzdanieoznajmujące,utożsamiasię
więcpodwzględemznaczeniazokreśleniemnwypowiedźoznaj-
mująca”(logosapophantikos);takiejestużycieugreckichko-
mentatorówArystotelesa,np.uAmmoniusza
102
.Włacińskim
tłumaczeniu(propositio)termintenstałsiępodstawądlawy-
kształceniasiępóźniejszegopojęciazdaniawsensielogicznym;
równieżBoecjuszużywaterminupropositiojakozamiennika
określenianwypowiedźoznajmująca”(oratioenuntiativa).
Wartopodkreślić,żenawetpojęcielogosapophantikos,tak
jakjestonozdefiniowanewHermeneutyce,niejestdokońca
tożsamezewspółczesnympojęciemzdania.Odpowiadaono
tylkopewnemutypowizdań,mianowiciezdaniomoznajmu-
jącym;oilewięclogosjestkategoriąszersząniżzdanieiobej-
mujewieletypówwypowiedzi,którezdaniaminiesą(frazy
nominalne,aleteżdłuższewypowiedzilubutworyliterackie),
otylelogosapophantikosjestokreśleniemwęższymniżwspół-
czesnepojęciezdania.Innetypyzdań,takiejakpytaniaczy
prośby,nazywanesąprzezArystotelesapoprostuwypowie-
dziami,logoi
103
.Widzimywięc,żeArystoteleswłaściwieniepo-
siadałpojęciaanalogicznegodotegopojęciazdania,którespo-
tykamywewspółczesnychujęciachgramatycznych.
PrzykładypodawaneprzezArystotelesapokazująjedno-
znacznie,żeformułyprostszeodzdań,tzn.takie,którenieza-
wierająorzeczenia,równieżnależądokategoriilogosu.Pierwszym
ἐσtiλόγ0gKotolotiKὸgἢἀπ0lotiKόgtiV0gKotάtiV0g
)”,An.pr.I.1,
24a16–17.
101Por.np.Deint.11,20b22–25.Zob.równieżuwagęAmmoniu-
szanatematspecyficznegoużyciaterminuprotasiswkontekściesylogis-
tyki,InDeint.,4,10–16.
102Por.np.InDeint.,8,4–20.
103Por.Deint.4,17a2–7.
