Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
Odzyskaćnadzieję,wrócićdoOjczyzny
„Wnocyz18na19czerwca1941r.była10wieczorem,[kiedy]we-
szlidomieszkaniapolicjanciienkawudziści.Aresztowalimęża,amnie
zdziećmikazalipakowaćrzeczymówiąc,żezostaniemyprzewiezienido
innegorejonu.Jakweszli,tojaakuratkarmiłamsynka-Jerzego.Męża
wzłośliwysposóbpopychali,żeonwrednyjest,żenależałdoarmiipod-
ziemnej,żetowrógrosyjski.Mężawyprowadzilizmieszkania.Areszto-
waligownocy,amnienadranemwywieźlidoŁomży.Możedwiegodziny
dalinaspakowanie.Pakowałamrzeczy,któremiałam,bojużwiedziałam
(wcześniejaresztowaliiwywieźliznaszegomiasteczka[wieluPolaków]),
żewRosjiniemanic,żemożnacośspieniężyć,żebyjakośżyć”14.
Poopuszczeniudomówwygnańcybyliprzewożenipodwodamido
punktówzbornychnastacjekolejowe,atamzapędzanidowagonów
towarowych.Zzazaryglowanychdrzwiobserwowalidowożonenowe
partiedeportowanych,któredocierałydotransportu.Widzieliswoich
sąsiadów,znajomych,członkówrodziny,krewnych,przyjaciół.Wszyst-
kichtychludziłączyłoprzerażenieiwspólny,niepewnylos.E.Sochacki
wspomina:„StacjązaładunkowąbyłdworzecwDubnie-mieściepowia-
towym.Nastacjidowagonówtowarowychtłoczonozewsządtłumludzi,
pokilkanaścierodzindojednegowagonu.Wwagonachpowstawałtłok,
słychaćbyłonieustannylamentkobietipłaczdzieci.Woczachstłoczo-
nychludzibyłowidaćprzerażenieirozpacz.Gdywagonyzostałyzapeł-
nione,usłyszeliśmyostatniesłowa:zakrywat’dwieri,poczymrozległsię
zgrzytzasuwzabezpieczającychdrzwiwagonów”15.
Umieszczaniedeportowanychwtransportachiichodprawaniejed-
nokrotnieprzedłużałysię.Wywożonawczerwcu1940r.BrygidaKoerpel
zapamiętałachaospanującynastacjiorazwyglądżołnierzy,pilnujących
wygnańców:„Cielęcewagonyjużczekały.Zapełnianieichtrwałokilka
dni.Czerwcowyupał.Zakazoddalaniasię.Niktniejestodpowiednio
przygotowanydodłuższejdrogi,najakąsięniewątpliwiezanosiło.Szum,
gwarłLudziewwagonachchcąporozumiewaćsięzludźmiodgrodzo-
nymikordonemmundurowych.Podpadłymiichnakryciagłowy.Fura-
żerkilubtypowefilcoweczapkibudionnówki.Podobnedoniemieckich
pikielhaubzpierwszejwojnyświatowej.Czerwonegwiazdybyłypopro-
stunaszyte,chybazkretonu”16.
14S.Adamek,relacja,ASUŁ,sygn.R-1a,s.1.
15E.Sochacki,Wspomnieniazapamiętaneł,s.3.
16B.Koerpel,Epizody,Szamotuły2014,s.48.
