Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
Odzyskaćnadzieję,wrócićdoOjczyzny
***
Grozadeportacyjnychnocybyłajedyniewstępemdozesłańczejtu-
łaczkinaszychrodaków.Zostalipozbawienidomówibezpiecznegożycia,
aprzednimiotwierałsiętragicznyrozdziałichlosów.Czekałyichmiesią-
ceilatawalkioprzetrwanie,upokorzeńiponiewierki.Nazsyłcenajtrud-
niejszebyłypierwszemiesiące,gdywszystkowokółbyłodlanichobce
inieprzyjazne:klimat,realiażycia,miejscowewładze.Początkowonawet
„zwykli”mieszkańcyZSRRwydawaliimsięwrodzy,choćzczasemdość
częstookazywalisiępomocni,anawetwręczprzyjaźni.Gdymijałpierw-
szyszok,zesłańcyszukalisposobównapoprawęswojegolosu.„Uczyli
się”przetrwaniawekstremalnychwarunkach.Obserwowalijakdziałało
radzieckiepaństwo:widzieliibyliofiaramiterroruNKWD,przemocy,
głoduiniesprawiedliwości.Przechodzili„praktycznykurskomunizmu”
.
PodróżynaWschódnieprzetrwalinajsłabsizesłańcy-chorzy,sta-
rzy,niemowlęta.Wielunaszychrodakówstraciłożyciejużnazsyłce.
WspomnieniaSybiraków-bezcenneźródłowiedzyopolskichlosach
naWschodzie-dostarczająbardzowieluprzykładówśmiercirodaków.
Umieralizgłodu,zchoróbizwycieńczeniafizycznego.Zdrowiezesłań-
cówosłabiałtakżeklimatirozstrójnerwowy.Naduchupodtrzymywała
ichjedynienadziejanato,żekiedyśudasięimwrócićdoojczyzny.Jednak
wpierwszychlatachIIwojnyświatowejnicniezwiastowałotakiejper-
spektywy.Niestetydostępnymimateriałźródłowyniepozwalanawia-
rygodnyszacunekskaliśmiertelnościpolskichwygnańcówwPołudnio-
wymKazachstanie.Zpewnościąodsetekzmarłychbyłznaczny,akażda
śmierćobciążastalinowskireżim.
Radzieckaagresjaz17września1939r.oraznastępująceponiej
zsyłkirozbijałyrodziny,którychczłonkowietracilinaWschodzieżycie
izdrowie,atakżeprzecinałyrodzinnewięzy.Deportacjaprzekreślała
wszystko,coprzezwielelatzmozołembudowałykresowespołeczności
IIRzeczypospolitej.JakpodkreślaA.Kuczyński:„Zachwiałsięwtedy
dotychczasowyświatwartości,ugruntowanytradycjąkształtstosunków
międzyludzkichisąsiedzkiejwspółpracy.Zapanowałnowyład,który
przyszedłzzewnątrz,burzącznanyitakczyinaczejakceptowanyporzą-
dekspołeczny”19.
19A.Kuczyński,PolacywKazachstanie…,s.104.
