Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Częśćpierwsza:Próbyokreśleniakomizmu
................................................................
52
wpostaciogólnegosąduobalićnietrudno.Wrzeczywistościsprawyprzedsta-
wionewsztucedośćczęstoWnaserio”wpływająnanaszeżyciepsychiczne
(natympolegasiłaiuroksztuki),niekiedyzaśwpływajątakżenażycieprak-
tyczneczłowieka,którywcaleniemusibyćprzytymDonKichotem.
Pierwszymsubiektywnymwarunkiemdoznaniakomizmujestwięczajęcie
wobecprzedmiotuniewspółmiernegoznaszyminastawieniamipostawyWnie
naserio”,postawywykluczającejzachodzeniemiędzyprzedmiotemapod-
miotemsilnychpowiązańuczuciowych.Przeżyciekomizmuiprzeżycieeste-
tycznesą,zdaniemautorki,różnymiprzeżyciami,chociażmająpewnecechy
wspólne.Jednakowyjestpunktwyjściaobutychdoznań.Wjednymidru-
gimWośrodkiemprzeżycia”stajesięjakośćprzedmiotu.Wwypadkuprze-
życiakomizmujakościątąjestniewspółmierność,obcość,dziwacznośćtego
przedmiotu.Dalejzaczynająsięjednakujawniaćróżnice.Wprzeżyciueste-
tycznymemocjawstępnaprowadzidogłębszegownikaniawjakośćprzed-
miotu.Wprzeżyciukomizmuzaśemocjawstępnaprzechodziwjednozuczuć
charakterystycznychdlapostawyżyciowej–Wpoczucieprzewagiwłasnej”.
PodnietawywołującaprzeżyciekomizmuzastajenaswpostawieWnaserio”.
WtedyznowunastępujezmiananapostawęWnienaserio”ipercepcjapod-
niety(terazwłaśniezachodząprocesypsychiczneokreśloneprzezLippsa
jakoStauungderGefühle).Końcowymetapemprzeżyciakomizmujestwresz-
ciepowrótdopostawyWnaserio”,którejtowarzyszytymrazempoczuciemocy,
poczucieprzewagiwłasnej(por.Hobbes).Jednakzarównopoczuciewłasnej
przewagi,jakipoprzedzającejeuczuciezdziwieniainiespodziankisąwtór-
nymiemocjonalnymikorelatamidwóchaktówintelektualnych:1)ujęcianie-
zgodnościmiędzyzjawiskiemanaszyminastawieniamii2)opanowaniano-
wychstosunkówiwłączeniaichwkompleksnaszychnastawień.Ostatnim
warunkiemdoznaniakomizmujestnagłe,niespodziewanepojawieniesię
przedmiotu.WMusionzaskoczyćnaszarównoswąjakością,jakteżsamym
faktempojawieniasię”.WGwałtownazmianapostawyjestjeszczejednym
110Por.tamże,
warunkiemefektukomicznego”110.Wtymsamymmiejscuautorkawypowia-
s.35i36.
dazdanie,którepodważanieodzownośćtegoostatniegowarunku:WOczeki-
waniezjawiskakomicznegozmniejszasiłękomizmu”.Osłabieniekomizmu
zachodzirównieżprzypowtórnymzetknięciusięztąsamąpodnietą.Jeżeli
brakniespodziankitylkozmniejszasiłękomizmu,alenieeliminujego,to
znaczy,żeniespodziane,nagłepojawieniesiępodnietyniejestwarunkiem
koniecznymdoznaniakomizmu.Niespodziankajestjednakwarunkiempo-
