Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Częśćpierwsza:Próbyokreśleniakomizmu
................................................................
50
bardzoistotnymskładnikiemjegokoncepcjikomizmujestpodstawowateza
teoriipozoru.Witwickiposługujesiętakżepojęciemkontrastu,zastrze-
gasięjednak,żekontrastsamwsobieniemanicśmiesznego,uwydatnia
tylkocechykomiczne.WPsychologiiWitwickiegoteoriewyprowadzające
komizmzcechujemnych,zdegradacjiprzedmiotuczyteżzwyższościpod-
miotu,znalazłybardziejdoskonałąpostać.Tawiększadoskonałośćosiąg-
niętazostałajednak,przynajmniejwczęści,dziękipodbudowaniuiuzu-
pełnieniuteoriiHobbesaiBaina,którebyłypunktemwyjścia,teoriami
pozoruikontrastu.
TeoriaWitwickiego,takjakteoriaBaina,tłumaczytylkoniektóreformy
komizmu.
6.TeoriaLissy
ZofiaLissawswejrozprawiepoświęconejkomizmowimuzycznemuprzed-
stawiarównieżogólnąkoncepcjękomizmu.Autorkasłusznieprzeciwstawia
sięzarównoskrajnemuobiektywizmowi,jakteżjednostronnemupsycho-
logizmowi.Uważa,żekomizmmożesięujawnićpodmiotowispostrzegającemu
tylkowtedy,Wgdypewnewarunkiprzedmiotowenatrafiąnapewnespecjalne
warunkiwpodmiocie”,gdypowstajeWpewienstosunekmiędzyspecyficzny-
miwłaściwościamiprzedmiotupercypowanegoapewnymidyspozycjami
109Por.Z.Lissa,
podmiotupercypującego”109.
dz.cyt.,s.27.
ObiektywnąpodstawąkomizmujestzawszejakaśWniewspółmierność,roz-
bieżność,kontrast,przeciwstawnośćitp.połączonychzesobąwjednymwy-
glądzie,przedmiocie,zdarzeniuitp.własności”(s.29).
Zaniewspółmiernepołączeniewłaściwościlubelementówjakiejścałości
uznajemypołączenieniespotykane,niecodzienne,paradoksalneznaszego
punktuwidzenia.Uchwycenienowości,obcościpewnychukładówzakłada
posiadanieprzezpodmiotpewnychnastawień.Faktycznie,percepcjarzeczy-
wistościwytwarzawpodmiociepoznającymcałemnóstwoschematówprzed-
stawieniowychiprzekonaniowych,czylinastawień.
W«Wszelkienastawienia»,czyprzedstawieniowe,czyprzekonaniowe,deter-
minująnaszdalszysposóbprzeżywaniarzeczywistości.Wszystkoto,cona
danymwycinkudodanegonastawienianieprzylega,nosiwsobiecechę
obcości.Wkażdymnaszymspostrzeżeniumieścisięwielenieuświadomio-
nychzestawieńaktualniespostrzeganegoprzedmiotuznaszymischematami
