Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
52
PrzemysławCzapliński
dostrzegała,żetylkotatradycjajakdotąd–przynajmniejdeklara-
tywnie–ujmowałasięzasłabszymi.Miałotozapobieckojarzeniu
dziedzictwaprometejskiegowyłączniezobozamikoncentracyjnymi.
GdybyPrometeuszmiałodejśćjakoHbógGułagu”,wówczasdemo-
kracjaliberalnaporazkolejnymogłabydopisaćsobiecudząklęskę
dowykazuwłasnychosiągnięć28.
Sądzićjednakmożna,żezastrzeżeniesformułowaneprzezJanion
nieodnowiłointerpretacjimitu29.PowygnaniuPrometuszaiFausta
niktjużniemusiałwymyślaćutopii,więcwszyscyprzyzwyczajamy
siędomyśli,żekażdyradzisobiesam.Szansetworzeniaopowieści
odobrymspołeczeństwieznikałyś
3.Normalnykoniechistorii
Omówionekoncepcjefilozoficzneisocjologicznesprawiły,że
wyobraźniazbiorowapoczątkulatdziewięćdziesiątychbyłazdomi-
nowanaprzeświadczeniemobezalternatywnościrozwoju.
NapoczątkulatdziewięćdziesiątychwPolsceistniałyrozliczne
uzasadnieniadlaprzeświadczenia,żedoprowadziliśmydziejedo
28PrzenikliwietęlogikępojedynkudwóchustrojówwyraziłEmilCioran,który
–whipotetycznymliścieskierowanymprzezmieszkańcapaństwademokratycz-
negodomieszkańcapaństwakomunistycznego–napisał:HStoimywobecdwóch
typówspołeczeństwa,któresąniedoprzyjęcia.Inajgorszejestto,żenadużycia
twojegopozwalajątutejszemutrwaćwswoichnadużyciach[...].Podstawowym
zarzutem,jakimożnapostawićwaszemureżymowi,jestto,żezniszczyłutopię,
tęzasadęodnawianiainstytucjiinarodów.Burżuazjadostrzegłapłynącąztego
korzyśćdlawłasnychutarczekzprzeciwnikamistatusquo:<cudem>,któryją
zbawia,chroniprzednatychmiastowądestrukcją,jestwłaśnieklęskadrugiejstro-
ny,spektaklzniekształceniawielkiejidei,rozczarowanie,jakieztegowynikło
iwkrótcesparaliżowałozawładnięteprzezsiebieumysły”(E.Cioran,Odwóch
typachspołeczeństwa[w:]Tegoż,Historiaiutopia,przekł.iwstępMarekBieńczyk,
IBLPAN,Warszawa1997,s.13–14.).
29Gwolisprawiedliwości:Kołakowskiusiłowałoddzielićutopijnośćod
totalitaryzmu,podczasgdyDoroszłączyłutopięzlewicowością,alewicowość
zprzemocą.DlaDoroszaodejścieFaustastwarzałoszansęzaprowadzeniaspra-
wiedliwości(opartejnakoncepcjizwiązkuczłowiekazBogiem),dlaJanion
iKołakowskiegoklęskaPrometeuszaczyniłasamotnymisłabszych,którzyodtej
poryznowumuszączekaćnajęzykobronyinaidee,którebędąreprezentować
ichżycie.
