Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
50
PrzemysławCzapliński
opatrzonejznamiennymtytułemMaskiPrometeuszaautorzinterpre-
towałFaustajakonowoczesnewcielenieantycznegoherosa.Faust
wtymujęciuodziedziczyłpoPrometeuszufałszywąmiłośćbliźnie-
go(fałszywą,boopartąnazerwaniuwięziztranscendencją),która
pozwoliłaodwrócićbiegunydobraizła,istworzyćHimitacjęreligii”.
Celemkomunistycznejeschatologiibyłoodzyskanieniewinności,
awięczbawieniespołeczne.Jednakże,jakpiszeDorosz,H[...]spo-
łecznaalchemiaokazałasięmetafizycznąszarlatanerią.Obiecując
transmutacjęołowiuwzłoto,prometejskiogieńwrazzmagiąFausta
wgruncierzeczydokonująprocesuodwrotnegoimniemanyraj
zamieniasięwpiekło”21.
Prometeusz,zakładająckolejnemaski–Fausta,proletariatu,
partii–zyskiwałcorazwiększąwładzę,ponieważposługiwałsię
wzniosłymmitemwyzwolenialudzkości.Jednakżerozpoczętaprzez
Prometeuszadesakralizacjakulturymusiaładoprowadzićdodegra-
dacjiczłowieczeństwa.Doroszprzekonywał,żeprawdziwerozstanie
zmitemPrometeuszadokonaćsięmożepodpostaciąodrodzenia
myślisakralnej–odnowieniaprzymierzaczłowiekazBogiem.Miejsce
antycznegoherosazpowrotemzająćmiałChrystusjakogwarancja
sensu:sensludzkiegożyciajestbowiemukrytyHniegdzieindziej
jaktylkowteomorficznejnaturzeczłowieka,doktórejkluczoferuje
Transcendencja”22.Tymsamymautoruznawałprzemocmiędzyludz-
kązakonsekwencjędechrystianizacji,niezaś,naprzykład,zazło
tkwiącewkażdejinstytucjiiwkażdejkoncepcjiantropologicznej23.
ImstaranniejjednakpożegnaniezPrometeuszembyłouzasadnia-
ne,tymłatwiejmożnabyłozapomniećojegosierotach–czyliludziach,
wsensiespołecznegoobywatelstwa,słabszych.Kołakowskistwierdzał
krótko:HPostulatach,jakieminęłyodIMiędzynarodówki,widoki
napowstanienowejmiędzynarodówki,zdolnejbronićinteresówludzi
21KrzysztofDorosz,Faustwspółczesny,czylidepactohominispoliticicum
diablo[w:]Tegoż,MaskiPrometeusza.Esejekonserwatywne,Aneks,Londyn
1989.
22Tamże,s.44.
23Dlategopołączył1984zNowymwspaniałymświatem,uznającobiepowieści
zaopistegosamegomodeluHdespotycznejinżynieriipsycho-społecznej”wdwóch
wariantach–oświeceniowym(Huxley)ibarbarzyńskim(Orwell)–K.Dorosz,
Faustwspółczesny,dz.cyt.,s.43.Takiepołączenieeliminujezpolawidzenia
przynajmniejdwakłopoty:wolnośćwyboruwświecieHuxleyaorazniebezpie-
czeństwozniewoleniawpaństwachfundamentalistycznych.
