Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Resztkiutopii.Literaturanajnowszaiwymyślanieprzyszłości
49
jakoprzyczynyalienacjijednostki–odwspólnoty,odinstytucjiżycia
zbiorowegoiodwłasnychwytworów.Stądbrałosięprzeświadczenie
okoniecznościzniesieniawszelkichzapośredniczeń(międzyludzkoś-
ciąinaturą,międzyjednostkąizbiorowością,międzyczłowiekiem
inimsamym).Ukońcaprocesudezalienacyjnegopowstaćpowinien
człowiek,któryopanujebezresztywarunkiswegoistnienia,bezresz-
tybędziewięcstwórcąsamegosiebieiźródłemwłasnejwolności.
Prometejskiruchnegacjibogaiprometejskiepragnieniezyskania
pełnejsamodzielnościwhistoriinakładałosiętunafaustycznedąże-
niedocałościowegoopanowanianaturyiprzechwyceniapełnejwła-
dzynadczłowieczeństwem.Obajherosistawalisiętedyżyrantami
ideistworzeniaspołeczeństwadoskonałego–niewytwarzającegozła
wrelacjachmiędzyludzkichinieprzewidującegowolnościjednost-
kiodwspólnoty.PrometeusziFaustjawilisięwięcjakototalitarni
opiekunowieludzkości18:wróżnychmomentachdziejówwkraczali
międzyludzi,byzwrócićimwolnośćzabranąprzezbogów,przez
naturęiźleurządzonespołeczeństwo.Kiedyjednakpołączyliswe
siływzenicienowoczesności,okazałosię,żejedynespełnienieich
pomysłumożenastąpićwoboziepracy:HWinniśmypamiętać,że
pełnajednośćczłowiekajestniemożliwa,wprzeciwnymwypadku
będziemypróbowalinarzucićjąwszystkimiśrodkami,jakiedająsię
pomyśleć,anaszeszaleńczewizjedoskonałościkończyćsiębędą
przemocąizrealizująsięjakoteokratycznalubtotalitarnakarykatura
jedności[...]”19.
JeślistanowiskoKołakowskiegomieściłosięnabiegunieHkon-
serwatywno-liberalno-socjalistycznym”20,tonabiegunieHkonserwa-
tywno-prawicowym”pojawiłsięesejKrzysztofaDorosza.Wksiążce
18Zob.MichałGłowiński,TenśmiesznyPrometeusz[w:]Tegoż,Mityprzebra-
ne,WydawnictwoLiterackie,Kraków1990,s.105:H[Prometeuszwliteraturze
2.połowyXXwieku]stajesięznakiemnieufnościdocywilizacji,jejpromotorów
iwytworów,więcej,stajesiętakżeznakiemnieufnościwobectychwszystkich,
którzychcieli–częstonasiłę–zbawiaćludzkość.Prometeuszstajesiębohaterem
swojegorodzajuantyutopii”.
19LeszekKołakowski,Czydiabełmożebyćzbawiony?[w:]Tegoż,Czydiabeł
możebyćzbawionyi27innychkazań,Aneks,Londyn1984,s.156.
20NawiązujętudodeklaracjiideowejL.Kołakowskiego(zapisanej
w1978roku)zawartejwtekściepodtakimwłaśnietytułem–Jakbyćkonserwa-
tywno-liberalnymsocjalistą?[w:]Tegoż,Czydiabełmożebyćzbawionyi27innych
kazań,dz.cyt.
