Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Resztkiutopii.Literaturanajnowszaiwymyślanieprzyszłości
47
Tymsamymwsystemrelacjiwewnątrzspołecznychzostajewpisana
obietnicausuwaniapodstawwszelkichistniejącychiprzyszłychkon-
fliktów.Państwozobowiązujesięzatemusuwaćjużnietylkoróżnice
ekonomiczne,religijneczypochodzeniowe,lecztakżete,któredoty-
cząpłci,preferencjiseksualnychczymiejscaurodzenia.Upośledzenie
jednostkiczygrupstajesięwyzwaniemdlainstytucjipaństwa–niezaś
dlasamotnegobuntownika.Dlategowdemokracjiliberalnejniema
miejscadlaPrometeusza.Jegoemeryturawynikazprzejęciaprzez
funkcjonariuszypaństwamisji,zjakąwszedłmiędzyludzi15.
Dwienajbardziejwpływoweopowieścinowegookresu–zapropo-
nowaneprzezFukuyamęiLyotarda–zapowiadałyzejściezesceny
historycznejdwóchherosównowoczesności:Fausta,którypatronował
poszukiwaniuprawdy,iPrometeusza,któryopiekowałsięruchami
emancypacyjnymi.Tymsamymdobiegłykońcadwiewielkienarra-
cjenaszejkultury:spekulatywnaiwolnościowa.Wrazznimirację
bytutraciłaklasycznautopia,zaśantyutopiigroziłaśmieszność.
Pozostawałojednakpytanie,czyrazemzFaustemiPrometeuszem
zniknąci,którzypokładaliwnichnadzieje.
2.SierotypoPrometeuszu
ObienarracjezapowiadająceponowoczesnośćpadływPolscena
podatnygrunt.Nietylkodlatego,żeFukuyamaiLyotardużycza-
15Ściślejrzeczbiorąc,jesttozaledwiecząstkadaruPrometeusza.HansGeorg
Gadamerpisze:H[Jeżeliprometejskidar<zdolnościdokultury>]mauchronić
ludzkośćprzedzgubą,czynówoznaczatyle,żePrometeuszobdarzyludzizdol-
nościąradzeniasobie.Aletymsamymnadałjednodniowejistocie[ś]przywi-
lejbędącydotychczaswyłącznymudziałembogów.Kulturajakotakajesttedy
występkiemprzeciwbogom”(Prometeuszitragediakultury[w:]Tegoż,Rozum,
słowo,dzieje.Szkicewybrane,wybór,opracowanie,wstępKrzysztofMichalski,
przeł.MałgorzataŁukasiewicz,K.Michalski.PIW
,Warszawa1979,s.171;podkr.
wtekście).GadamerwinterpretacjimotywuPrometeuszauGrekówkładziewięc
nacisknato,żeważniejszyodogniabyłdarnadziei:związanejnietylkoztym,
żeHdążeniedokultury”(s.173)masens,leczrównież,żewkońcudoprowadzi
onodopojednaniazbogiem.PrzywołująctekstGadamera(azajegopośredni-
ctwemtragedieantyczneorazdziełaGoethego),chcęwskazaćnadwierzeczy:
jeśliPrometeuszjestpatronemHludzkiejzdolnościradzeniasobie”,atakżejeśli
ukresukulturymożliwejestodnowienieprzymierza,tedyPrometeusznieodszedł
zkulturyeuropejskiej,aniteżniezostałdokońcaodczytany.
