Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Resztkiutopii.Literaturanajnowszaiwymyślanieprzyszłości
51
uciskanychcałegoświata,sąmniejszeniżkiedykolwiek”24.Znaczyło
to,żejeślilewicamarksowskabyłapowołanadoprometejskiego
zadaniaobronyHludziuciskanych”,towdrugiejpołowieXXwieku
misjiowejjużniepotrafiłaspełniać.Napytanie,czymożliwajest
utopiaprawicowa,Doroszodpowiadał:HŻyjącwświeciezistotyswej
ograniczonymiułomnym,niemamymożliwościrealizowaniautopii
woparciuojakiekolwiekprawanaukowe.Skazaninawybieranie
<mniejszegozła>,mamydodyspozycjiperspektywęnieszczęśli-
wości,leczsprawiedliwościspołecznej.Sprawiedliwośćzaś,zamiast
tytanizmuimagii,wymagaświadomościmoralnejiprzynajmniej
trochęwiary,trochęnadzieiitrochęmiłości”25.Autorprzekonywał
zatem,żeewangelicznecnotyniemogąpatronowaćnadzieizmiany
porządkuspołecznego,mogąjednakwprowadzićdoistniejącego,
Hograniczonegoiułomnego”świata–sprawiedliwość.
WyrzucaniePrometeuszazhistorii,choćkonieczne,odbywałosię
bezposzukiwaniatejczęścidziedzictwa,któreprzetrwałobypróbę
totalitarnegopieca.Byćmoże,dlategoMariaJanion,zamieszczając
wksiążceWobeczładwaeseje–„PowstrzymaćPrometeusza”oraz
PełniaFaustaczylitragediaantropologiczna–niepoprzestałanauwa-
gachozwiązkuobumitówztotalitaryzmem.Wiedza,wrażliwość,
empatianakazałyautorce–pozreferowaniurozmaitychpracgłoszą-
cychHkresepokiPrometeusza”26–zauważyć,żedysponujemydwiema
antropologiami:chrześcijańskawidziczłowiekajakoistotęgrzeszną,
lewicowa–jakoistotęHdobrąznatury”.Każdaznichmożeposłużyć
dobudowaniaporządkuspołecznego,więckażdaznichpowinna
przyjmowaćnasiebiedziedzictwoutopii–czyliobowiązektroszcze-
niasięolossłabszych.TymczasemHobydwietekoncepcje[ś]nie
przykładajądostatecznejwagidobytuuciskanych,ubogich,cierpią-
cych,upokorzonych,poniżonychiprześladowanych(jakkolwiekJan
PawełIIusiłujezmienićtęsytuację).Tobyłazawszeipozostajenadal
domenaprometejskiegoetosusocjalistycznego[ś]”27.Janionzatem,
podobniejakinnidekonstruktorzyformacjiprometejsko-faustycznej,
opisywałatotalitarnyrysobumitów,jednakżewodróżnieniuodnich
24L.Kołakowski(1977),Głównenurtymarksizmu,dz.cyt.,t.III.,s.1212.
25K.Dorosz,Faustwspółczesny,dz.cyt.,s.43.
26HZacząćtrzebaodstwierdzenia,żeprawdopodobnie[...]znaleźliśmysię
uschyłkuformacjiprometejskiej”(M.Janion,„PowstrzymaćPrometeusza”[w:]
Tejże,Wobeczła,Verba,Chotomów1987,s.147).
27Tamże,s.156.
