Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
RozdziałI.Pierwszewspomnienia
33
mimatkaprzyniesiedołóżeczkaodkolacjisłodyczylubowoce.Leżąc,przysłu-
chiwałemsięgwarowigłosówwsąsiednimpokoju,ichociażnierozumiałem,
oczymrozprawiano,wiedziałemjednak,żeorzeczachważnych.Dzieciuro-
dzonewowymczasieróżniłysięoddziecidzisiejszych.SłowoDojczyzna”już
byłodlanichzrozumiałeiprzeczuwały,iżdziejąsięrzeczyniezwykłe.Zresztą,
jaktylkosiebiezapamiętaćmogę,zawszeprzymodlitwiewieczornej,gdyrzę-
demklęczeliśmy,matka,posłowach:DOfiarujemyciPanieBożetenpacierzza
ojczulka,mamę,rodzeństwo”,kazaładodawaćDizaOjczyznę”.
MatkaaopowiadałanamoczynachbohaterskichPolakówiPolek.Najbar-
dziejwzruszałamnieopowieśćoKarlińskim12.Szczególniejednaklubiłemtzw.
szaregodziny,kiedymatkanaszasiadaładofortepianui,przygrywając,snuła
przednamiopowiadaniazmartyrologiipolskiej.
SzczególniesilnewrażenierobiłanamniehistoriaemisariuszaSzymona
Konarskiego13imęczeńskaśmierćjego14.Dźwiękamimuzykimatkamojaod-
dawałabadanieśledcze,jęktorturowanego.Cicheismętnetony-odtwarzały
mowęKonarskiego,zaśgwałtowneforte-brutalnykrzykTrubeckoja15.Apo-
temrzewnamelodia,towięzienieipożegnaniezrodziną,potemsalwakarabi-
nowaiśmierćmęczennika,naostatkucudnedźwiękiChopinowskiegomarsza
a
Nakarcieósmejoryginałuznajdujesięmiejscenazdjęcieipodpis:Mojamatkawr.1861.
12KacperKarliński(zm.1590)-starostaolsztyński,słynnydowódcaobronyzamku
wOlsztynie(woj.śląskie,1587)przedwojskamiarcyksięciaMaksymilianaHabsburga.Gdy
podczasszturmuwojskoaustriackieużyłojakożywejtarczyporwanego6-letniegosynastaro-
sty,tensamodpaliłdziało.Miałprzytympowiedzieć:DWpierwbyłemPolakiemniżojcem”.
Karlińskistałsiębohaterempamięcizbiorowej,utrwalanejwXIXw.przeztekstyliterackiewy-
korzystującetenepizod,np.StefanaWitwickiegoKasperKarlińskialbooblężenieHolsztyna(DRoz-
maitości”1824,nr3),AleksandraFredryObronaOlsztyna(Lwów1830),WładysławaSyrokomli
KasperKarliński.Dramathistorycznywetrzechaktach(Wilno1858).Tenostatniutwórwystawiono
porazpierwszywWilnie16/28I1858r.podtytułemObronaOlsztynaiwielokrotniepóźniej
granom.in.wGrodnie,Mińsku,Druskiennikach,zawszeprzyentuzjazmiepubliczności.
13SzymonKonarski(1808-1839)-jedenznajbardziejznanychbohaterówpolskiejmarty-
rologiiwokresiezaborów.Popowstaniulistopadowym,jakoemisariusztajnejorganizacjiemi-
gracyjnejMłodaPolska,stworzyłnaziemiachlitewsko-ruskichrozległąkonspiracjępodlegają-
cąogólnopolskiemuStowarzyszeniuLuduPolskiego,któregłosiłohasłarównościspołecznej
iwolnościorazprzygotowywałodomającegonastąpićwprzyszłościpowstanianarodowego.
SławęinarodzinylegendymęczennikazawdzięczałKonarskisukcesomwdziałalnościkonspira-
cyjnej,wymykaniusięprzezkilkalattropiącejgopolicji,aprzedewszystkimniezłomnejposta-
wiewtrakcieśledztwa(1838)orazpodczasegzekucji(rozstrzelanywWilnie15/27II1839r.).
14Czymogłemprzypuszczaćwtedy,żepolatachczterdziestukilkubędęmiałwrękuory-
ginalneaktasprawyKonarskiegozjegorękąpisanymizeznaniamiiżenapodstawietychma-
teriałówopracujęiwydrukujężyciorystegobohatera,któratopracaspotkasięzpochlebną
ocenąkrytykiiszerokosięrozejdzie[przypis,woryginalezaznaczonygwiazdką,pochodziod
pamiętnikarza;dalejoznaczone:Przyp.WZ].
ZahorskijestautorempierwszejmonografiioKonarskimopartejnaźródłacharchiwal-
nych:W
.Zahorski,SzymonKonarski(Życieiczyny),Wilno1907.
15AleksiejIwanowiczks.Trubieckoj(1806-1855)-wicegubernatorcywilnywileński
(1838-1840),przewodniczącyKomisjiŚledczejprowadzącejsprawęKonarskiego,znany
zokrutnegotraktowaniaaresztantów.
