Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
opatStanisław,autorKronikioliwskiej,opisującprzedmiotsporumiędzyKrzyża-
kamiicystersamizlat40.XIVw.,wymieniaDłąkipołożonemiędzyStrzyżąasta-
rymkorytemtegożpotokuażdoWisły”27.Wobuwypadkachchodziłoogrunty
leżącepierwotniemiędzyStrzyżąiBiałąStrugą.Najpóźniejnaprzełomiewieków
XIIIiXIVcystersi,wykorzystującograniczeniepatrymoniumGdańska,musieli
przeprowadzićprace,którychefektembyłowłączenieBiałejStrugidowódStrzy-
ży.Starekorytoprzestałobyćużywane,anazwapotokuzaniknęła.
OpisującprzestrzeńnapółnocodStaregoMiastaGdańska,wktórejzałożo-
noMłodeMiasto,należyzacząćodustaleniaDwarunkówbrzegowych”,ograni-
czającychswobodnedysponowaniegruntemprzezpanaterytorialnego.
Łączysiętozzagadnieniemgranicposiadłościcystersów,apośredniotakże
zzakresemuposażeniamiastalubeckiegoprzezŚwiętopełka.Ponieważprzywi-
lejemiastalokacyjnegozXIIIw.poutraciejegoarchiwumzaginęły,możliwo-
ścirekonstrukcjipatrymoniumsąograniczone.Istotnedladalszychrozważań
sązateminformacjeoprzebiegugranicywłasnościcystersóworazichzatargów
zgdańszczanamiopewnegruntyiprawozakładaniamłynównaStrzyży,cystersi
bowiemwykorzystywaliwXIIIinapoczątkuXIVw.zmianywładcówPomorza
ipoprzezfałszerstwapróbowaliposzerzyćswójstanposiadania28.
PootrzymaniupierwotnegouposażeniaklasztoruwOliwiezakonnicyprzy-
stąpilidospiętrzeniaStrzyży,naktórejwznieślimłyn.Wedługopisuposiadło-
ścicysterskichzfalsyfikatówantydatowanychna1235r.,wystawionychjakoby
mnichomprzezŚwiętopełka,granicabiegłaStrzyżą29,niemożnajednakwy-
kluczyć,żewtymczasiezakonnicyniekontrolowalijednakcałegobiegupoto-
ku–tymbardziej,żepołożonanatrakciezGdańskadoOliwywieśWrzeszcz
(Vriezst),wzmiankowanaporazpierwszyw1263r.,zostałaprawdopodobnie
jeszczeprzezŚwiętopełkaprzekazanaproboszczomutworzonejdlamiastasa-
morządowegoparafiiśw.Katarzyny.Nadwiślańskiełąki,położonenapołudnie
królaWacławaIIz19stycznia1303r.NadanieBiesiekerzaniebudziwątpliwościhistoryków
(H.Lingenberg,DieAnfängedesKlostersOlivaunddieEntstehungderdeutschenStadtDanzig.Die
früheGeschichtederbeidenGemeinwesenbis1308/1310,Stuttgart1982,s.207–208).
27
Kronikaoliwska…,rozdz.57,s.114.
28
R.Koebner,UrkundenstudienzurGeschichteDanzigsundOlivasvon1178bis1342,DZeitschrift
desWestpreussischenGeschichtsvereins”1934,H.71,s.22–29;H.Lingenberg,DieAnfängedes
Klosters…,s.111.Tenostatniuznaje,żeprzywilejkonfirmacyjnyŚwiętopełka(PU,nr51–52)został
sfałszowanyok.1305r.,podobniejak14innychdokumentów,m.in.najstraszyprzywielejoliwski.
Uważaon(DieAltesteOlivaerGeschichtesschreibung(bisetwa1350)unddieGründungdesKlosters
Oliva,Lübeck1994,s.90),żeosobąodpowiedzialnązadokonywaniefałszerstwbyłopatoliwski
Rüdiger(1291–1313).
29
PU,nr51–52;R.Koebner,Urkundenstudien…,s.49–50;H.Lingenberg,DieAnfängedesKlo-
sters…,s.107–112;B.Śliwiński,MściwojII(1224–1294).Książęwschodniopomorski(gdański),War-
szawa2016,s.285–286.
42
GENEZAPOWSTANIA,PRZESTRZEŃIUSTRÓJMŁODEGOMIASTA
