Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
spodówczesnejmiejskiejjurysdykcji16.Kanałmłyńskipowstałok.1335–1338
iuchodziłbezpośredniodoWisły17;strefaosadniczaStaregoMiastanapółnoc
odniegorozwijałasięjedyniewzdłużtraktuwiodącegodoWrzeszczaiOliwy
(tj.ul.Korzennej).ObszarmiędzymiastemiWisłąpoobustronachKanałuRa-
dunizajmowaływówczaspodmokłełąki.
NapółnocodmiastawXIIIw.wzmiankowanebyłydwawpadającedoWisły
potokiStriesiBealastrunma.OileinterpretacjapierwszegoznichjakoStrzyży
nienasuwatrudności,otylepołożenieBelastruny(Bealastrunny,Belestrunny,
BiałejStrugi)byłopowodemwielunieporozumień,ponieważźródławymie-
niająjąjedyniewkontekściełąkicircaWislam,interduosrivulosStritzamvide-
licetetBealestinam,którącystersipróbowaliprzejąćnaprzełomiewiekówXIII
iXIV18.MaxPerlbachidentyfikowałrzeczkęBelestrunajakopołożonąprzy
16
WefekciepóźniejKrzyżacyczerpaliwyłącznedochodyzczynszów,jakimiobciążanoistniejące
nadkanałemzakłady.Ponadtonadanieparceliprzykanalemogłowiązaćsięnawetznawiązaniem
stosunkulennego.Przykłademjestnadaniew1433r.parcelimiędzyRatuszemStaregoMiasta
akanałemJacobowivonDulen,którywzamianzobowiązałsiędosłużbywojskowej(APG,300,
D/81,nr18).
17
CzasbudowyKanałuRaduniibezpośrednieprzyczynytejinwestycjiwostatnichlatachbyły
tematemożywionejdyskusjinaukowej(zob.B.Możejko,B.Śliwiński,Wczasachśredniowiecza[w:]
HistoriaPruszczaGdańskiegodo1989roku,red.B.Śliwiński,PruszczGdański2008,s.51).Autorzy
uznali,żedecyzjaobudowieKanałuRadunizapadławlatach1333–1334wotoczeniukomtura
gdańskiegoJordanavonVehrena.PoglądtakiskrytykowałWiesławDługokęcki(Uwagiodziejach
PruszczaGdańskiegowśredniowieczu,DZapiskiHistoryczne”2011,t.76,z.1,s.119–120),którywią-
załjąznaradąnowegokomturagdańskiegoWinrychavonKniprodeiwielkiegomistrzaDytryka
vonAltenburgaw1338r.Uważałonrównież,żeDdysponującodpowiedniąliczbąludziiilością
sprzętu,kanałmożnabyłowykopaćwciągukilkumiesięcy”.Ztymostatnimstwierdzeniemnie
zgodzilisięzkoleiBeataMożejkoiBłażejŚliwiński(OpoczątkachbudowyKanałuRaduniwGdań-
skuwXIVwieku,DZapiskiHistoryczne”2012,t.77,z.2,s.111–129),którzyuznalizakładanyprzez
Długokęckiegoczasbudowyzazbytkrótki(ok.50dniroboczych).Biorącpoduwagękonieczność
zmierzeniaspadkukanałuiwytyczeniajegoprzebieguwterenie,należypodejrzewać,żepracete
musianopodjąćprzynajmniejwsezoniepoprzedzającymsamąbudowękanału(jeśliniewcześniej).
Wzwiązkuztymzakładam,żebudowastaregoKanałuRadunimiałamiejsceok.1335–1338.Nie
pozostajetowsprzecznościzpodkreślanąprzezDługokęckiego(OpoczątkachPruszczaikanale
Raduni.OdpowiedźBeacieMożejkoiBłażejowiŚliwińskiemu,DZapiskiHistoryczne”2012,t.77,
z.2,s.134–138)zależnościąmiędzybudowąKanałuRaduniaprzekształceniamiprzestrzenny-
mimiastaizamku,ponieważ,jakwynikazbadańnadzabudowąGłównegoMiasta,procesjego
kształtowaniatrwałjużwówczasodok.20lat.Dlategoteżewentualnanaradakomturagdańskiego
zwielkimmistrzemwmaju1338r.mogładotyczyćdziałańnaprawczychwobecstwierdzonegojuż
błędnegoprzebiegumłynówkiwrejoniemiastalubprzenosinmłynabliżejmiasta,nacowskazy-
wałsamDługokęcki(ibidem,s.137;RHD,vol.1/1,nr10504).Zbytdużyspadekkanałuspowo-
dowałkoniecznośćpoprowadzeniaodOrunidoWisłynowegokoryta.Powstałoonoprzed1356r.
iobsługiwałom.in.WielkiMłyn(por.E.Keyser,Baugeschichte…,s.225–226).
18
ChronicaOlivensisauctoreStanislao,abbateOlivensi,wyd.W.Kętrzyński[w:]MonumentaPolo-
niaeHistorica,t.6,Kraków1893,s.310–350;Kronikaoliwska.ŹródłododziejówPomorzaWschod-
niegozpołowyXIVwieku,tłum.D.Pietkiewicz,oprac.B.Śliwiński,Malbork2008,s.12,76,80–81,
114iprzyp.357–358(s.80).
40
GENEZAPOWSTANIA,PRZESTRZEŃIUSTRÓJMŁODEGOMIASTA
