Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
zmieniałaonabieg4.RekonstrukcjęukładuciekówwodnychnaterenieŻuławna
przełomiewiekówXIIIiXIVprzedstawiłHugoBertram,auzupełniłjąWiesław
Długokęcki5.Jedynietenostatni,analizującprzebiegWisłyGdańskiej,opisałteż
sytuacjęwbezpośrednimsąsiedztwieGdańska6,korzystajączustaleńStanisława
Mielczarskiego,któryzaproponował,bywiązaćfaktpowodziz1371r.iodsunięcia
rzekispodmurówzamkukrzyżackiegozprzeniesieniemgłównegonurtuWisły
doobecnegokoryta7.PozostałościamistaregonurturzekinawschódodGdańska
jestRozwójka(CzarnaŁacha).Przyobecnymstaniebadańniemożnajednak
rozstrzygnąć,czyWisłamiałajedno,czymożewięcejłączącychsięzesobąkoryt8.
Obecnieuznajesię,żejądremnajstarszegoukładuosadniczegoGdańskabył
stożeknapływowyrzeczkiSiedlicyuwylotudolinypomiędzywzgórzamiGro-
dziskaiBiskupiejGórki.Wjejdelcieukształtowałasiętzw.kępadominikańska9,
niecowyniesionałachapołożonapośródbagnistychrozlewiskWisły.Strefakra-
wędziowamiędzydolinamirzeczkiSiedlicyiPotokuKrólewskiegoukładasiętu
łukiemwygiętymwkierunkupółnocno-wschodnim.Nanajbardziejwysuniętym,
azarazemleżącymnajbliżejnurtuWisływzgórzu(obecnieobszarGrodziska)
wewczesnymśredniowieczuzlokalizowanoprawdopodobnienajstarszygród10,
4
J.Fac-Beneda,PrzemianyhydrograficznenaŻuławachElbląskichwokresiegospodarczejaktyw-
nościczłowieka,Gdańsk1997,mpsrozprawydoktorskiejnapisanejpodkierunkiemJ.M.Drwala,
obronionejnaWydzialeBiologii,GeografiiiOceanologiiUG23czerwca1997r.,s.92.Autorka
podkreśliła,żeprzyobecnymstaniebadańustaleniewiekuciekówkopalnychistarorzeczyniejest
możliwe.
5
H.Bertram,DiephysikalischeGeschichtedesWeichsel-Nogat-Delats[w:]DasWeichsel-Nogat-Del-
ta.BeiträgezurGeschichteseinenlandwirtschaftlichenEntwicklung,vorgeschichtlichenBesiedlungund
bäuerlichenHaus-undHofanlage,Danzig1924,s.58–104izałączonamapa;W.Długokęcki,Osad-
nictwonaŻuławachwXIIIipoczątkachXIVw.,Malbork1992.Pozaznacznymuszczegółowie-
niemsieciosadniczejDługokęckipodałwwątpliwośćhipotezęBertramaoistnieniunaŻuławach
ok.1300r.obszarówpodmokłych,odciętychodstałegolądu.Nowespojrzenienatozagadnienie
przedstawiławswojejrozprawieJoannaFac-Beneda(PrzemianyhydrograficznenaŻuławach…,
s.87–88),twierdząc,żenaŻuławachmogłyfunkcjonowaćosadyczasowoodcięteodlądu.Rekon-
strukcjezasięguterenówpodmokłych,dokonaneprzezBertramaiDługokęckiego,autorkatraktuje
jakoanalizęwróżnychporachnawodnienia:suchejimokrej.
6
W.Długokęcki,OsadnictwonaŻuławach…,s.39.
7
S.Mielczarski,Gdańsk–MłodeMiasto…,s.283;Z.Maciakowska,Kilkauwagnatematśrednio-
wiecznegoOsiekawGdańsku,DZapiskiHistoryczne”2015,t.80,z.2,s.221–222.
8
WśredniowieczudolnaWisłaczęstolokalnierozdzielałasięnarównoległenurtyzlicznymi
łachamiikępami.DodziśtakinaturalnycharakterWisłyzachowanyjestmiędzyZakroczymiem
aPłockiemnaMazowszu.
9
Byłatopiaszczysto-żwirowałachapołożonawśródbagnistegotorfowegootoczenia.Osadnic-
twojestwtymrejoniepotwierdzonejużdlaprzełomuXiXIw.,aw4ćw.XIIw.zbudowanotu
romańskikościółśw.Mikołaja.
10
Przeglądstanubadańzob.B.Śliwiński,PoczątkiGdańska.Dziejeziemnadzachodnimbrzegiem
ZatokiGdańskiejw1połowieXwieku,Gdańsk2009,s.129–135.Autortendowodziśladówosad-
nictwanaGrodzisku.
38
GENEZAPOWSTANIA,PRZESTRZEŃIUSTRÓJMŁODEGOMIASTA
