Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Arete–Eros–Philia.Uwagiwstępne
39
wpołączeniuzzaimkiemdzierżawczym
150.Ponieważsposóbodbiorudanego
słowawtekście–czyliwtymwypadkuto,czyodczujemyjegozabarwienie
uczuciowe,czyteżodbierzemyjejako„zwykły”zaimek–jestwdużymstopniu
kwestiąsubiektywną,pomocąmogłybysłużyćbadaniajęzykoznawcze;niestety
jednaketymologiasłowaphilosjestniepewna,amówiącściślej,możnaznaleźć
sporowywodówetymologicznychnapoparcieobuhipotez
151.Wtejsytuacji
najbardziejrozsądnewydajesięprzyjęciestanowiskakompromisowego,jakie
wodniesieniudowyrazuareteprzedstawiłA.Krokiewicz
152:jednoznaczenie
niewykluczadrugiego,araczejwręczprzeciwnie–doskonalesięoneuzupeł-
niają,ponieważmamynaturalnątendencjędonadawaniarzeczom„swoim”
pozytywnejwartościuczuciowej(„oswajanie”),arzeczlubistota,zktórą
poczuliśmysięzwiązaniemocjonalnie,stajesięwpewnymsensie„nasza”
153.Co
więcej,stanowiskotakiejestnietylkonajbliższeogólnejzasadziepsychologicz-
nej,alerównieżodczuciomsamychGreków,którzyczęstołączylipojęciaphilos
iphiliazbliskościąipokrewieństwem
154.Tozaś,jakąprzyjmiemykolejnośćdla
rozwojuzwiązkuobuznaczeń(„swój,awięcdrogi”,czyteż:„drogi,awięc
swój”),jestkwestiączystoteoretycznąiraczejdrugorzędną.
Dlainterpretacjicałościzjawiskaphilianiejestnatomiastobojętneto,
wjakimstopniuuznamywnimobecnośćiwagękomponentuuczuciowego(co
oczywiściejestpochodnąjegoobecnościwsłowiephilos),niezależnieodtego,
czykomponenttenmacharakterpierwotny,czywtórny.Wtejkwestiibowiem
wpoglądachbadaczyrównieżzarysowująsiędwastanowiska,którezapunkt
wyjściaponowniebiorątesamezjawiska,aleróżniąsięwichinterpretacji.
Powszechnieprzyjmujesię,żeniejakopierwotnymśrodowiskiemphiliajest
domirodzina
155–jesttophiliaopartanapokrewieństwie(filiakat¦suggšn-
eian,suggenik¾filia)
156.Tutajteżmożnajużdopatrywaćsięźródłaproblemu.
Wsposóbnaturalnykrewniidomownicysąludźminajbardziejbliskimi(czyteż
„swoimi”),wobecktórychmamynietylkonajwiększezobowiązania,ale
zktórymiłącząnasrównieżsilnewięziemocjonalne.Zdrugiejjednakstrony
150E.Benveniste,Levocabulairedesinstitutionsindo-européennes,Paris1969,I,s.335–
353;D.Konstan,GreekFriendship,„AmericanJournalofPhilology”117,1996,s.71–94;idem,
FriendshipintheClassicalWorld,Cambridge1997,rozdz.I.
151PrzeglądtakichetymologiidajeM.Landfester,op.cit.,s.35–41.
152Por.przyp.53.
153Stądwspomnianewyżejczęstełączeniezaimkadzierżawczegozesłowamiwyrażającymi
pozytywnystosunekemocjonalny,obecnerównieżwjęzykupolskim(„moidrodzy”,„mój
kochany”).
154Bliskośćznaczeniowąterminówfilogioiketog,obecnąodpoczątkuwliteraturzegrec-
kiej,wykorzystałPlatonwLizysie(210doraz221e–222a).
155PodsumowujetętradycjęArystoteleswEtyceeudemejskiejVII,1242b1,uznającrodzinę
za„początekiźródłoprzyjaźni”(™noikivprîton¢rcaˆkaˆphgaˆfiliag).
156AnalizętegotypuphiliaprzeprowadzaF.Dirlmeier,
Filog
und
filia
,s.7–21.
